szczypawość, o ‘smaku szczypiącym’; szczypiór, szczypiorek (‘czosnek’) podobnego pochodzenia; szczypce i szczypczyki. Prasłowiańskie; cerk. sztĭnąti sę, ‘pomniejszyć się’, sztĭp, ‘nów księżyca’, sztipati, ‘szczypać’, sztipĭc, ‘szczypce’; słowień. szczip i szczepec, ‘szczypta tabaki’; serb. »kad se mjesec uszne«, sztipnuti, sztipati, sztipawica (ale usztap znaczy ‘pełnia’); czes. sztipec, ‘szczypta’; rus. szczepot’, ‘szczypta’. Obok szczypać istnieje jednak i szczykać, którego nie można objaśniać jako dorobionego mylnie do uszczknąć, boć jest pierwotne, w biblji: »naszczykasz kłosów«, »prosa wyszczykane«, »szczykać kłos rzadki«; u Potockiego (mylnie twierdził Budny: »rwać kłosie, ruskie szczykać«, bo to prapolskie); czes. sztikati obok sztipati, rus. szczikať (świecę), proczknut’ sia (o pączku kwiatowym); czes. usz(t)knouti i usztnouti. Co do -k-, p. brukać (pod brud).
szczyr, szczyrzyca, później i szczerzyca, nazwa roślin ‘amaranthus’ i ‘mercurialis’; powtarza się u wszystkich Słowian tak samo; z staroniem. stiuro, o tem samem znaczeniu.
szczyt, ‘tarcza’; od spiczastości przeniesiono na byle ‘wierzch’: szczyt domu, dachu; od obrony: »to jest nasz szczyt ostateczny«, ‘obrona’; szczycić znaczy dawniej wyłącznie ‘bronić’: »szczycić i bronić«, »racz nas szczycić od śmierci (od czarta)«, »powściągać a szczycić umysł«, »Pan ci jest tarcz nasza, którą się szczycimy«; szczycić się (od ‘bronić się’, do ‘chlubić się czem’) już w 16. wieku ogólne; por. szczytny, zaszczyt, zaszczycać; szczytowy, o ścianie. Prasłowo; cerk. sztit, zasztisztati, ‘bronić’, słowień. obok szczit i szkit, jak w łuż., czes. sztit, rus. szczit. Łączą z tem stale łac. scutum, ‘tarcza’, iryj. sciath; prus. staitan pożyczka z polskiego; lit. skietas (u tkacza i brony), łotew. szkiets, ‘belka’(?). Postać pierwotna skeit- lub skīt-, od pnia skei-, ‘dzielić, odcinać’; p. cedzić i czysty.
szedł, szła, szedszy, do iść (p.); dawniej i imiesłów bierny, szsto (szto): doszto go (‘doszli go’), przyszto (‘przyszli’), »doszty Rjazań po błotach« (‘doszli do Rjazania’), »jako nie szto« (‘nie szli’); od szsto rzeczownik szcie (‘chód’; w szachach: ‘pociągnięcie’), u Kochanowskiego i i.; dziś tylko we złożeniach: pójście, przyjście, zamiast: poszcie, przyszcie (w biblji pisane zawsze: prziscye, przyszczye), wyjście, zajście, wedle bezokoliczników pójść, przyjść, itd. Ta postać pnia ograniczona do imiesłowów (u nas jest i paszoł, z ruskiego); oboczne chod- (bo ch- i sz- stale się mieniąją) p. chód. Złożenia z z-, wz-, przybierają u nas postać szcz- (t wsunięto), a więc w psałterzu: »wzeszło jest słuńce«, ale »wszczedł jest dym« (»wstąpił«, w puławskim), »weszczdła jest« (weszdła, puławski), »gdyż słuńce weszczdło«, biblja, »z góry szczedł«, szczedwszy i szczedszy się, biblja i inne zabytki 15. i 16. wieku. Prasłowiańskie; u wszystkich Słowian tak samo: cerk. szĭd, szĭł, szĭst, priszĭstwije, ‘przyjście’; uszid ‘zbieg’ (z i!); serb. iszao (‘szedł’; i inni Słowianie dodają i- od idę: małorus. iszou, iszła); czes. szel, iszel, szla, prziszti, ‘przyjście’, prziszti, ‘przyszły’.
szedziwy, szedź, p. szady.
szefelin, ‘rohatyna, spisa’, w 16. wieku częste, przez czes. szefelín z niem. Schäfelein.
szejdować, ‘oddzielać srebro
