kiwać’, szalba, a stąd, z niemieckim przyrostkiem: szalbierz, ‘oszust’, szalbierski, szalbierstwo. Obok postaci z a są i postaci z e, szeleć i szelej r. 1500, oszelały; szaleność w psałterzu (»złość«, w puławskim) obok szaleństwo i szalony (‘głupi’). Prasłowiańskie; cerk. szaljen, ‘szalony’; u innych Słowian o ‘żartach’ (tak i w ruskiem), ale i o ‘wściekliźnie’; oboczne jest chal- w rus. chałuj, ‘bałwan’, nachał, ‘prostak’, serb. chała, ‘brud’.
szałamaja, szałamajka, z niem. Schalmei, a to z franc. chalumeau (z łac. calamus).
szałas, dawniej i szałasz, ‘namiot, szopa’, z węg. szállás (wymawiaj salasz), tur. salasz.
szałwia, nazwa rośliny; europejskie; niem. Salbei, z łac. salvia; obok szałwi ogrodowej jest i »polska« (‘polna’) albo świerzepia (‘dzika’); łac. salvia od salvus, ‘zdrowy, cały’, salus, ‘zbawienie’ (nasze salwować się, np. ucieczką, salutować) ind. sarva-, ‘cały’, grec. holos, ‘cały’.
szambelan, z francuskiego, wkońcu od chambre, z łac. camera, ‘komora’. Ale szamerlany, szamerluki, jak i szamerowanie i szamerunek, od franc. chamarrer z hiszpańskiego.
szamotać się, ‘trzepotać’ (por. imię Szemiot); czes. (o)szemetný, ‘oszukańczy’, rus. szemietun, ‘zwijający się’, szemiech, ‘co się wałęsa’, serb. szemet, ‘hak do wleczenia sieci’, szemetati, ‘wlec’. Por. oszemłać.
szanować, w 14. wieku pierwotne szonować; szanowny, szanoba, szanobliwy; od nas na całą Ruś i Litwę; z niem. schonen, t.j. ‘obchodzić się z kimś pięknie’, schön (od schauen, właściwie: ‘okazale’; por. czuć, cudny).
szanta, roślina ‘marrubium’; nazwa czeska, z 15. wieku; od nas na Ruś; por. czeskie szanta, ‘oszust’, ‘figlarz’, ‘kulawy’; czes. szajdati, ‘chromać’, powtarza się w nazwie Szajnochy, właściwie szajdnohy.
szańce, szaniec, szańcowy, szańcować; szańcownik albo szancknecht; łączy dwa zupełnie odmienne znaczenia; jedno z niem. Schanze, ‘wał’, nieznanego początku (‘kosz’?); drugie, również z niemieckiego, ale to jest franc. chance, ‘los’, od gry w karty, z łac. cadentia (o ‘rzucie kostkami’): »sadzić na szańc«, ‘ryzykować’, »nie na jeden fortuny szańc wszystkie siły stawić«; częste szczególniej u Reja: »na szańc szczęścia wysadzi«; »zdrowie na szańc kładli«; por. szansa z franc. chance.
szar, ‘rząd, szereg’; prasłowiańskie, u nas rzadkie i w 16. wieku, a później zupełnie zapomniane; oznacza w cerk. ‘farbę’, w bułg. ‘pstrociznę’ jak i w serb. (szarka, ‘ospa’; szarac, słynny koń królewica Marka w pieśniach junackich); u Czechów toż co u nas.
szaraban, rodzaj ‘wozu’, z franc. char-à-banc.
szaragi, szragi u Reja i i., z niem. Schragen, skąd i stragan, czeskie szrák; w szaragi wsunięte a, jak to Węgrzy robią.
szarańcza, rus. sarancza.
szarawary, ‘spodnie’; r. 1564 szalawary, pierwotne; z węg. salavári, tur. szalwar, grec. saravara, saravalla, z perskiego.
szarfa, ‘pas’; w 17. wieku szarpa; z niem. Schärpe (łacińskie scarpus) z franc. écharpe z niem. scharpe, ‘kieszeń’; f jest w ang. scarf i w wyjątkowem niem. Scherfe.
szarga, ‘burza, zawierucha, pluta’,
