ścirciałka, kpiąca nazwa ‘włodyki’ (‘szlachetki-nieposesjonata’); od ścierać(?); jest i (ś)wirciałka.
ścisły, ścisłość, dawniej i ściśliwy, i z k: ściskły, ściskliwy, ‘szczelny, dokładny, skąpy’, od ściskać, p. ciskać (jak zwięzły, zmarły, przyszły itp.)
ślad, śledzić, śledztwo, ślednik (‘pies’, co już w 13. wieku do Prus przeszło), śladować, ‘tropić’, dziś tylko naśladować, prześladować itd.; poślad, pośladek, pośledni (por. cerk. poslěd’, ‘potem’; por. opięć), pośledź, napośledź, ‘nakoniec’; oślada, ‘ślad’. Prasłowo; lit. slydau, slysti, ‘ślizgać się’, slidus, ‘gładki’, niem. anglosas. slidan, ‘ślizgać się’ (‘gleiten’), dowodzą, że pień miał znaczenie ‘kiełzania, ślizgania, toczenia po gładziźnie’. U wszystkich Słowian tak samo: cerk. slěd, poslěżde, ‘później’, poslĕdŭk, ‘koniec’, czes. slidnik (pies), posléz, ‘później’, rus. slědujuszczij, ‘następny’.
ślamazarny, o ‘ociężałym, powolnym,’ słowo nowe, od ślam, ‘muł’, z niem. Schlamm, zwykle szlam, »szlamować staw«; ślamowaty, ‘ślizgi’, już od 17. wieku. Jest też i szlamazarny (z sz-, jakby to właściwiej pisać należało), z niezwykłym przyrostkiem (por. dziwarny), ale *szlamazy nie znam.
ślaz, mylnie szlaz, roślina (‘malwa’) i ‘żołądek (»czwarty«) bydła’; ślazowy; prasłowiańskie; cerk. slĕz i sljuz, więc nazwa »od śluzu z rozgotowanych korzeni tego rodzaju«, p. śluz (ślizki); tak samo u innych Słowian: słowień. s(k)lĕz, czes. slez; u niektórych z szl-.
Śląsk, dawniej Śląsko (domyślne: pole); nietylkoż nazwy miejscowe mieniały stale w ciągu 16. i 17. wieku rodzaj nijaki na męski. Nazwa od rzeczki i góry Ślężej (dziś rzeczka zwana Lohe, a góra Sobotą, niem. Zobten), ta zaś nazwa od szczepu niemieckiego Silingów, co stąd na początku 5. wieku wyruszył za Wandalami na Południe. Góra Ślęża, z równiny się wznosząca, znakomitem była uroczyskiem.
śledź, ślodek (u Reja i i.), rus. sield, sielodka (rodzaju żeńsk.), wraz z nazwami lit. (silke, prus. sileke) pożyczka z nord. sild (dzisiejsze szwedz. sill), jak i u wszystkich Finów; nazwy litewskie poszły z estońskiego silk. Inna nazwa niem. Hering (u nas narzeczowe jarzęg, jeśli to nie zmyślone); w 16. wieku u nas bydlinek z niem. Bückling, dla rybki »wędzonej«, gdy sild od »soli«, a hering od »laki«, łac. halec, nazwany. Od trzeciej nazwy ‘śledzia’ poszła nazwa Ska(n)dynawji, ‘ziemi śledziowej’ (a może i sinus Codanus, co mylnie z Gdańskiem łączono: ‘morze śledziowe’?). Handel śledziami do najdawniejszych należy.
śledziona; śledziennik, o ‘hipochondryku’ (albo chandrze, jak Ruś skraca to greckie słowo). Postaci najodmienniejsze; nawet w jednym druku (np. u Falimirza 1534 r.) można ich cztery naliczyć: jest i słodzona i śleziona i słozona; d przed z, jak zwykle, »dodane«, więc mylne; cerk. slězena, rus. sełezena (dziś sielezionka), czes. slezina z slezena; wstawiają i k; dają i szl-. Prasłowo; postać pierwotna *selzena, s- zamiast sp-; brak w lit.; iryjs. selg (z *sphelghā); grec. splēn (stąd spleen angielski) z *splench-; awest. sperezan- (z *sphelghen, gardłowa podniebienna, dlatego słowiańskie z); ind. plīhan-; łac. lien. Jedna z licznych nazw ciała spólnych Arjom; mimo to w każdym niemal języku
