silić, posiłek, posiłkowy (np. huf); wy- i przesilić, przesilenie, i t. d. Jak moc lub duży (p.), siła znaczy i ‘wiele’: »siła złego dwu na jednego«, szczególniej w dawnym języku, u Reja i innych (dziś jeszcze Rusin, kupując, pyta: syła?, ‘wiele?’). W psałterzach i i. silno, ‘bardzo’; silny, ‘gwałtowny, wielki’, np. o deszczu. Przezwana siła od ‘wiązania, ściągania’ (p. sidło, *sieć); por. lit. at-sajła, ‘postronek’, at-sajninkas, ‘przyprzążka’, saitai, ‘więzy’; ind. si-, ‘wiązać’, niem. Seil; lit. syla, syliti są pożyczki od nas, ale prus. seilin, ‘pilność’, seiliska, ‘nabożeństwo’, no-seilis, ‘duch’, są rodzime.
siny, sinić i sinieć, siniak i siniec, zsiniały; siność, o ‘modrym kolorze’, sinidło; sinogardlica i sinogarlica, sinogarliczka, mylnie i synogarlicą pisana; dawniej sini, cerk. siń, rus. sinij; ta nazwa koloru, zarówno jak si-wy, sia-ry (szary) szady (sē-d), od pnia si- (p. *sieć), obficie u innych Słowian zastąpionego, u nas wygasłego (por. kaszubskie sejac, o ‘ogniu’), cerk. sinąti i si-jati, ‘błyszczeć’, z wokalizacją o: pri-soje, ‘miejsce słoneczne’, i o-soje (ot-soje), ‘cieniste (precz od blasku słońca)’, rus. sijatielstwo, ‘ekscelencja’, sijajuszczyj, ‘błyszczący’. Tu odnoszą nazwę ‘stycznia’ czy ‘grudnia’, prosiniec (u nas w biblji, z czeskiego), kiedy słońce znowu błyśnie(?), ale tłumaczą to i całkiem odmiennie (por. Miesiące). Prus. sineco, dla ‘sikory’, zachowało może polską, dziś nieznaną nazwę ptaszka: sinica u innych Słowian dla niegoż powszechne. Z takiemi samemi przyrostkami: goc. skei-nan, niem. scheinen, Schein; goc. skei-rs, niem. schier, ‘czysty, błyszczący’, starosas. skīmo, ‘blask’; ind. czchājā-, ‘blask’ (te same słowa znaczą i ‘cień’, p. cień i ściana); brak odpowiedników w lit., oprócz nazwy ‘ściany’ (p. ściana) i ‘maści’. Pień pierwotny: skāi-, ski-, z podniebienną gardłową.
sio!, okrzyk na ptaki; »i sio rzecze sroce«, u Potockiego, jak dziś u ludu.
siodło, siodłać, siodełko; siodłaty (o gęsi, »na białem denku czarny lub płat płowy«, Potocki); siodlarz (około r. 1500); siodłowy; od sed-, p. siedzieć; postać pierwotna *sed-ŭło, dlatego rus. siedłó; słowo nietylko prasłowiańskie, ale może jeszcze dawniejsze (brak go w litewskiem; łotew. segli pożyczka z ruskiego, gl z dl w narzeczu pskowskiem); inaczej urobione niem. Sattel, co nie pożyczka, i goc. sitls, greckie hellā, łac. sella (z *sedla); wszystkie znaczą ‘krzesło, siadło’. Zupełnie odmienne nasze dawne siodło, ‘wieś’, p. sioło, z *sed-lo (bez półgłoski, dlatego wypada d na Bałkanie i Rusi, jak zawsze); łac. solum, ‘ziemia’, co do naszego sioła zawsze przyplatają, jest mu zupełnie obce (lit. narzeczowe sała, ‘wieś’, pożyczka z ruskiego; cerk. seło, ‘pole’, niczego nie dowodzi); z solum łączą langobardzkie sala (p. sala).
sioło, ‘wieś’, sielski, sielanie, sielanka (‘włościanka’; Szymonowic r. 1612 ‘poemat sielski, idylę’, pierwszy sielanką przezwał), sieluszka, wszystko od 16. wieku z ruskiego przejęte (małoruskie seło), zamiast polskiego siodło, co ocalało do dziś w nazwach miejscowych: Długosiodło, zdrobniałe Siedlce; czes. sedlo, sedlák, ‘chłop’, nasze siodłak, siodłaczek, siodłaczka, jeszcze w 17. wieku o ‘chłopach’ używane (u Reja z czeska sedłak); przysiodłki, je-
