wszystko prasłowiańskie, jak sidło; cerk. sět’, siło albo osiło, ‘stryczek’, rus. siłok (stąd nasze siłki), siła, silĭn, ‘silny’, itd. P. *sieć.
siebie, sobie, się, sobą; si (skrócone, w mazowieckim sipęknę; sibretkowie, zamiast bratkowie; stale na końcu wszelakich złożeń: coś z cosi, ktoś z ktosi); ściągnięte: se, sy (p.); odmiana to zaimka zwrotnego, cerk. sebe, sebě, sę, soboją, si (w swojasi, ‘do domu’, ocalało do dziś w ruskiem, co zresztą mi, ti, si nie zna); prus. sebei, sien, si; ind. sē, grec. hoi, łac. sibi, niem. si-ch.
siec, siekę; sieki, ‘walki’; siecz lub siecza; odsiecz; nasiek i nasiekaniec; sieczka, sieczkarnia; sieczny (obosieczny), sieczysty; siekać, siekacz, siekanina i siekanka; siekiera z siekira (cerk. sekyra, w najdawniejszych zabytkach, w innych sěkyra wedle czasownika sěką, sěszti; u nas różnica niewidoczna, bo siek- z sek-, jak i z sěk-), a siekira od rzeczownika *seky (jak kopyto, koryto, włokita od *kopy, *kory, *włoky); sąsiek w stodole; zasiek, ‘zapole’; osiek dla owiec, pasieka, ‘wyrąb w lesie dla pszczół’ (pasiecznik); przesieka dla obrony kraju (‘las zawalony wyrębami’), itd. W 15. i 16. wieku siano tylko sieczono, nie »koszono«. Pień sek-, sok- w osoka (o ‘ostrych liściach’). Prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian: cerk. sěką, sěszti, sąsěk, itd.; łac. secare, ‘ciąć’, secūris, ‘siekiera’, secivum, ‘odcinek’ (cerk. sěcziwo, ‘siekiera’); w lit. z odmienną samogłoską: sykis, ‘cięcie, raz’ (przytaczają dawniejsze isekti i isz-sekti, o ‘wycinaniu, wyrzynaniu’,?). W słowie Sicz (»Sicz zaporoska«), dosłownie ‘zasieki, zasieczy’, małoruskie i z ě.
sieć, siatka, siateczka, nazwana od ‘wiązania’, p. si-dło; prasłowiańskie; por. niżej *sieć.
*sieć, słowiańskie, czworakie: Jedno o ‘wiązaniu’, p. si-dło, sieć, siła. Drugie o ‘sianiu’, p. siać. Trzecie o ‘przesiewaniu’, od niego si-to, sitko, prasłowo, lit. sietas, ‘sito’, dalej w czasownikach jak: przesiać, przesiewać, siejaczka, których nie oddzielaliśmy od siać, siew, cerk. sěł, sějał, prosĕjati, ‘przesiewać’, lit. sijoti, grec. ēthō (z *sēdhō), ‘przesiewam’, ēthmos, ‘sito’; różnicę obu pni, co u nas zupełnie spłynęły, zachowała litewszczyzna: sēti, sēju (‘sieję zboże’, sēja, ‘czas siewu’, sētas, ‘siany’), ale sijoti, ‘przesiewać’, sietas, ‘sito’. Czwarte sie-, si-, zupełnie odbiega: jego s- nie pierwotna sycząca (lit. łac. s), lecz gardłowa podniebienna (lit. sz, łac. grec. k), por. siwy, siny, cerk. sijati, sinąti, ‘błyszczeć’.
siedm; narzeczowo i w dawnych tekstach sietm, co nic osobliwszego, wedle ośm chyba zbezdźwięczniało; jak liczby główne pięć do dziesięć, jest to rzeczownik rodzaju żeńskiego (»ta siedm krów«, cerk. »sedm’ tą chlěb«; »siedmią dróg pobieżysz«), urobiony od pierwotnego liczebnika (por. grec. hepta, łac. septem, niem. sieben) porządkowego, grec. hebdomos, łac. septimus, z czego u Słowian cerk. sedm, nasze siódmy; siedm siedmi (=49); »był w siedmi dziesiąt leciech«; siedmnaćcie; siedmioro; prus. septmas, lit. dawne sekmas z tego, dziś septyni, septyntas; ind. sapta-, niem. siebente.
siedzieć, siedzę; sieść, dziś siąść, siędę; częstotliwe siadać, por. nasiadka, o ‘kwoce’, sąsiad; liczne złożenia: wysiąść; odsiedzieć; »prze-
