ruchające«, dziś ruchomości), ruchadło, ruchawy, ruchawka; ruchliwy; ruszenie, ruszyć, o ‘odwoływaniu się do wyższego sądu, do sejmu’; »pospolite ruszenie«, o ‘obronie krajowej’. Dalej: rucho, co znaczy i ‘ruch’, ale częściej, wraz z urobionem ruchno, ‘odzież, szatę, zasłonę’; ruszyca (‘zasłona’), nazwa i dla ‘główszczyzny (kary pieniężnej) opłacanej królowej za zabicie niewiasty’. Rucho powszechne w 15. wieku, nietylko w biblji, gdzieby o czeskim wpływie można myśleć, ale i w rotach, np. r. 1389: »dać rucha za 10 grzywien«, r. 1400: »pierł, rucha«; znaczyło nietylko ‘szaty niewieście’, ale wogóle ‘szaty’: »rozdarłasta rucho swe« (‘vestimentum, habitus’); już w początku 16. wieku ginie zupełnie, możemy przytoczyć tylko: ruszka, ‘zasłona (podwika)’. O przenośni od ‘ruchu’ na ‘odzież’, p. rąb. P. runąć, rychły. U wszystkich Słowian tak samo. Od ru-, p. rwać, z elementem -s; lit. rausti, ‘ryć’, kurmrausis, ‘kretowisko’, rūsys, ‘jama’ (i rausis), pelenrusis, ‘ryjący się w popiele’; z inną syczącą, sz: ruszēti, ‘zwijać się’, ruoszus, ‘sprawny’; niem. Rausch z dawnego rūsch, ‘napad’, stare rosk, ‘rychły’.
ruczaj, przezwany od toku rączego, z ogólnie słowiańskiem u (czes. i rus. ruczej), od czasownika o ‘szumie wodnym’: bułg. woda ruczi, serb. i słowień. ruknuti (to samo); urobione przyrostkiem -k od ru-, ‘ryczeć’; ruczaj z pierwotnego *ruk-ēj, z przyrostkiem częstym w podobnych tworach (por. obyczaj, lężaja, wierzeja). Por. rączy.
rudel, ‘ster’, ‘wiosło’, od 16. wieku ogólne, rozpodobnione z niem. Ruder; zresztą i w niemieckiem w 16. wieku Rudel.
rudera, dziś liczba pojedyncza rodzaju żeńskiego: »stara rudera«, ‘ruina’, ale to jest (jak legumina) łacińska liczba mnoga rodz. nijakiego: rudera, od rūdus, toż co niem. Gries (o ‘żwirze, szutrze’) i Grütze, a nasza gruda (p.).
rudy, rudawy; rudzieć; rudobrody i podobne złożenia; ruda (albo rdza) we zbożu i drzewach; ‘torf, bagnisko, łąka mokra’; rudawi(z)na i rudowi(z)na, ‘bagno z rudą żelazną łąkową’; ruda, ‘limonit’, dla barwy rudawej tak nazwany; potem ‘każdy minerał, z którego się wytapia kruszec’, a więc »rudy srebrne« i i.; ruda, i ‘hamer, gdzie rudę topią’, stąd setki wsi tak nazwanych; rudnia, rudnik, ‘kopalnia albo topielnia rudy’; rudnik, ‘górnik’. Ten sam pień z odmienną samogłoską, we rdza (p.) z twardą półgłoską zaniemiałą; z głoską długą: rydzy; z pierwotną dwugłoską (eu, ou): rudy i rusy. Oznacza ‘czerwień’ nietylko u Słowian, ale i we wszystkich językach aryjskich, z taką samą odmianą samogłosek: lit. rŭdas i rŭswas, ‘rudy’, rŭdêti, ‘rdzawieć’, rŭduo, ‘jesień’; rūdina, ‘bagno z wodą żelazistą’, rūdis, ‘rdza’; raudas, raudonas i rauswas, ‘czerwony’; łac. ruber (rubrum, rubryka) i rūfus, ‘czerwony’, robigo, ‘rdza’; goc. rauds, ‘czerwony’, niem. roth i Rost, ‘rdza’; grec. erythros (e- przedsuwka), ‘czerwony’, ind. rudhira- i rōhita-, ‘czerwony’; cerk. rŭdzŭ, u nas nieistniejące. »Morze rudne«, zamiast »czerwone«, w biblji, będzie czeskiem.
rufa, ‘tylna część okrętu, gdzie ster’, w przeciwieństwie do sztaby; z holandzkiego roef; z 17. wieku.
rufjan, ‘stręczyciel’, rufjanka,
