palesować, ‘objawiać’, w 17. wieku, okaz przelicznej włoszczyzny ówczesnej, włos. palesare od palese, ‘jawny’.
palestra, palestranci, ‘izba adwokacka’, ‘adwokaci’, tylko u nas przeniesione z starożytnej palestry, ‘szkoły szermierskiej’, na ‘prawników’, wedle owej ulubionej maskarady starorzymskiej (mecenas itp.). Ale w słowie palestra, o ‘kiju do podbijania piłki’, odzywa się chyba i włoska nazwa ‘piłki’ i ‘gry piłkowej’, palleggio, pallesco, pallerino.
palet, ‘nakaz płatniczy, kwaterowy; bilet’ paletować; z włos. bolletta i bulleta, od łac. bulla, skąd wkońcu i biuletyn, bezpośrednio z franc., włos. bulletta i bullettino, ‘kartka’, ‘przepustka’.
paletot, całkiem z francuska paltot, ‘zarzutka’, z franc., a to z holandzkiego paltrock.
pał, pal, ‘żar’, opał, palić, palacz (rzadko i dawno: palicz), palarz, palenisko; we złożeniach: palipiec(ek), palikopa (‘św. Piotr’, z powodu burz piorunowych podczas żniw), paliwoda, ‘pędziwiatr, trzpiot’; palny; palić i palnąć, o ‘wystrzale’, ‘uderzeniu’, ‘wypiciu’; palba; »pal cię djabli« (dawniej: »porwon djabłu«, p. rwać), »pal cię licho«; częstotliwe pałać (pałogłowiec, ‘zagorzalec’), p. płomień. Pomijamy złożenia: upał, podpałka itd. Prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian: cerk. paliti, pależ, ‘stos’, serb. paliszte, ‘palisko’, itd.
pała, w Poznańskiem, o ‘księdzu’, od pał, t. j. ‘chust ołtarzowych’, zapisanych u nas w 16. wieku, z niem. Pfell z łac. pelvis.
pałac, pałacyk, pałacowy, z włos. palazzo, łac. pālatium (niem. Pfalz); już w psałterzach; wyrugowało pierwotne trzem (p.).
pałać, o ‘płonięciu’, p. pał.
pałać, szczególniej w założeniu: opałać, ‘wywierać’ ziarno, w opałce; prasłowiańskie; czes. opálati; częstotliwe do pol-; słowień. poljem, plati (żito, o każdym ‘silnym ruchu’: »prsi sô mu plale«, »woda se polje«, ‘faluje’, »morje plajha«), serb. pala, palj, paljić, ‘szufla do wody’. To samo pol- w płókać, płochy, płosa, poła; czy połączyć je z poł- w płonąć? Opałką zowie się dalej ‘kosz(yk)’: »Szotowie z opałkami chodzili«, »w opałce obroku koniom dają«; stąd koszałki-opałki (albo kipki, z niem. Kiepe, ‘kosz, opałka’), o ‘bzdurach’, od 18. w.; opałka sama dawne (1532).
pałamar, ponomar, ‘zakrystjan, dzwonnik’, ruskie, z cerk. paramonar, a to z grec. paramonarios, o ‘służbie wytrwałej’ (paramonē).
pałasz, pałaszować, europejskie, (niem. Pallasch, itd.), z węg. pallos, urobionego od tur. pala, ‘miecz’.
pałuba, ‘kadłub’ (‘pień’); ‘przykrycie, buda na wozie’, i inne ‘przykrycia’; przeniesione pogardliwie na ‘baby’: »stara pałuba« (choćby i wiedźma, boginka); p. łub; serb. rus. pałuba, ‘pokład’.
pamfil, nazwa karty (»damy« czyli »wyżnika« w marjaszu), przeniesiona od nazwy osoby, znanej szczególnie jako postać komedji.
pamflet, dziś tyle co włoski ‘paszkwil’, ale w ojczyźnie (Anglji) to ‘pismo ulotne’, dosłownie: ‘list ręczny’, palme, ‘ręka’, feuillet, ‘list’.
pamięć, pamiątka, pamiętać, zapamiętać; pamiętny, »pamięcien bądź« w psałterzach; pamiętnik, t. j. ‘człowiek pamiętający, świadek’, przeniesione od 18. wieku na ‘spół-
