stwo Samosu’, »obec wilcza«; »obecne twarzy« u Kochanowskiego są ‘pospolite, obojętne, powszednie’; w 17. wieku obecny ‘ogólny’, ‘powierzchowny’: »niewola gdy obecna«, »róg obecnie wyrasta«, »łystami obecnie ścisnąwszy«. Ale już w końcu 16. wieku, u Skargi i innych, obecny ‘przytomny’: »Bóg jest wszędzie obecny; wkońcu z ‘przytomny’ przeszło na ‘teraźniejszy’: »chwila obecna«, »prądy obecne«; wobec znaczy ‘w czyjejś przytomności’: »wobec sądu«, ‘przed sądem’; obcować znaczyło już rychlej ‘łączyć się z kim, bratać’, ‘przestawać’. Poszło obec z przyimka-przysłówka obĭ z przyrostkiem -c (z tj), nieraz tak używanym; cerk. obĭsztĭ, ‘pospólny’, bułg. obsztina, ‘sejm’ (serb. skupsztina), rus. obszczina, ‘gmina’, obszczinnoje władienie, ‘zbiorowe, gminne’. Por. obcy.
obfity, obfitość, obfitować; najdawniejsze formy, psałterzowe i biblijne: opłwity, opłwitość (już w psałterzu flor., w najmłodszej jego części z 15. wieku, opwitość, a w biblji nawet obfity); mylnie, niby z czeska, i opylwity pisane. Znaczy ‘opływający w co’ (por. łac. abundans, ‘obfity’, od unda, ‘woda’), od czasownika płwieć, ‘płynąć’ (w kazaniach świętokrzyskich płwiący, ‘płynący’), takiego jak pnieć (p. piąć), lpieć (p. lgnąć), tkwieć; u Czechów podobne czasowniki najczęstsze. Z opłwity, urobionego (jak inne przymiotniki na -ity) od *opłwa, ‘abundantia’, średnia spółgłoska wypadła, jak zawsze, z troistej zbitki, a w nowem opfity wyczuto przyimek ob (niby oblewać i podobne). Pisownia wahała się długo najrozmaiciej; już w biblji obok opłwity, opwitość, i obfity, obfitować; pf, tj. f, zamieniało się na chw, jak zawsze, stąd ochwity (por. zuchwały), a zamiast tego i okwity; pisano nawet oblfitujący, obok opfito. Niema u innych Słowian.
obiad, obiadować; w 16. wieku częste obiedwać, obok obiadwać, przypomina bardzo czes. obiedwati; obiednia, ‘msza ruska’, w 17. wieku, od pory dnia nazwana; poobiedni; »stół obiedny« w 14. wieku, obiadowy; p. jeść. Tak samo u wszystkich Słowian.
obiata, p. obiecać.
obiecać, obiecywać, obiecuje, obiecek (Potocki), obiecanka, ‘co ślubujemy’; od obiaty, słowiańskiej nazwy ‘ofiary’; obietny, obietnica. Już psałterz florjański ofiarą narabia, puławski obiatą, w biblji obie się luzują, aż obiata albo obieta (bo i ta postać częsta, jak powiedać) znikła. Od ob- i *wietać, *wiatać, ‘prawić’ (p. wiece, wietnica; prus. waitiat, ‘mówić’); w po b ginie zawsze.
obierz, dziś mylnie i przez sz, ż, pisane, ‘sieć’, a raczej ‘sznury do sieci’ (»urób sieć... osadź ją obierzami wkoło«, 1584 r., »wierzbca tak długa jako i sieć«); złożone z ob- i prasłowa wĭrw’, ‘powróz’, cerk. wrw’, rus. wierw, wieriowka, serb. wrwca, ‘sznur’, ‘szpagat’; u nas tylko z b (a od nas wirbe w pruskiem), wirzbca, ‘pas’, w psałterzu (zam. wirzwca); słowo poszło od pnia wer-, ‘wiązać’, z przyrostkiem -w’ (tak samo jak bĭrw’, ‘belka’, od ber, p. bierwiono); lit. wirwē, ‘powróz’. »Obieżne knieje«, r. 1618, czy nie obierzne, ‘opasane sieciami’ (?).
obieś, ‘wisielec’, obiesić, dawne, jeszcze w 17. wieku stałe postaci; p. wiesić; obieszon, obiesi, ‘powieś’, w biblji.
