Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 350.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

imam, imienie, jakie na całym Bałkanie i na Wielkiej Rusi (imieju) dotrwały (czeskie, jak i nasze, mám, míti, małorus. maju, maty). Pień ten sam co w jąć (p.); por. niem. haben i heben, bo mieć i jąć (‘chwycić, podnieść’) nieraz się łączą. Z niema, niemaż (pisane niemasz!), »niemaż coby twierdził«, por. franc. il y a, il ny a pas. Na odmianę złożyły się dwa pnie: (i)ma- i (i)mě-, oba Litwie obce. Częstotliwe miewać, a w dalszym stopniu miewywać.

miedza, miedzowy i miedzny, miedznik, ‘granicznik’; pierwotny przymiotnik, spólny językom aryjskim, łac. media (w rodz. żeńskim, od medius; stąd nasza medianna, mediana, ‘żyła średnia’, częste w 16. i 17. w.; mediator, ‘jednacz’), ind. madhya-, grec. messos, celt. w nazwie Medjolan, goc. midjis, niem. Mitte i przyimek mit, wszystko dla oznaczenia ‘średniego’ i ‘środka’. Na miedzach zostawiano drzewa albo i zarośla, więc na całej Litwie przybrało medja- znaczenie ‘drzewa’ i ‘lasu’: prus. median, ‘las’; lit. medis ‘drzewo’, ale medżioti ‘polować’, medijas ‘myśliwy’. Od miedzy poszedł przyimek między (od 16. wieku, z wtórną nazalizacją, jaka przed dz, c, s, sz, nieraz zachodzi, por. mięszkać; dawniej wyłącznie miedzy), czes. mezi, rus. meży, skrócone meż, miejscownik liczby pojed., jak wedyjskie madhje, gdy w cerk. i na Bałkanie w tem samem używaniu miejscownik liczby podwójnej, meżdu; międzytym, mezitim, meżdu sim, jak niem. inzwischen. Częste we złożeniach, nowych, jak międzyakt, międzynarodowy, albo dawnych, w nazwach miejscowych: Międzychód, Międzyrzecze (Meseritz); zamiast dawnego międzyziemny mówimy śródziemny.

miedź, miedziany, miedziowy, miedny (w miednica), miedziak (‘grosz’), miedzianka (nazwa węża); miedzioryt. Od kruszcu nazwany i kolor, bo s- odpadło (p. śniady), a nazwę jego łączą z niem. Schmied, ‘kowal’, Ge-schmeide, ‘kosztowności kruszcowe’. U wszystkich Słowian tak samo.

miegoć, w 16. wieku, w 17. migoć, ‘wilgotność’, »miegotne miejsca«, ‘mokre’; »na migoć zażywszy (wódki)«, »zawsze u niego migoć, dzień ponury«; p. mgła i por. małorus. myhyczha, ‘niepogoda’, słowień. miżaw, ‘posępny (o pogodzie)’, ale tu i mig (p.) w grę wchodzi.

miekać, miekotać, o głosie zwierząt, szczególniej owcy (w 15. wieku ogólnie), ale i niedźwiedzia (on mieka, w słowniczku z r. 1500, a słoń miekoce, ‘burczy’, tamże). Powszechne u Słowian właśnie dla owiec (mekot i meket dla ich ‘beku’) i u wszystkich Arjów; lit. mekenti, meknoti, mekczioti (i o ‘jąkaniu’ używane), grec. mēkasthai, niem. meckern (grec. mēkas, niem. Mecke, ‘cap’); dźwiękonaśladowcze.

mielcuch, mielcerza albo malcerza, ‘słodownia, browar’, od r. 1500 często zapisywane, mielcarz, ‘słodownik’, z niem. Malzhaus i Mälzer od Malz, ‘słód’ (od ‘zmełte’).

mielnik, p. mleć.

mientus, r. 1472 mentusz, r. 1500 myenthusz, nazwa ryby, urobiona od ogólnosłowiańskiej, i u nas po narzeczach znanej nazwy: mień, mieniek, czes. meń i mień, mník, ‘lota vulgaris’, łuż. mjenk, słowień. menek, serb. manić, itd.; miętus dzisiejszej pisowni niepierwotne; przyrostek