damę«, Potocki; merski i myrski, to samo; merskać, ‘smagać’, u Górnickiego, czes. mrskati; tegoż pnia co i marsk, zmarski, zmarszczki; serb. mrska, mrskati se, ‘marszczyć się’.
marsz, maszerować (zam. poprawnego marszować; -er- zbędne, niemieckie, jak w komenderować, farszerować), z niem. Marsch z franc. marcher, co samo z niem. mark.
marszałek, marszałkować, z łac. mariscalcus z niem. marah-skalk, ‘koniuch’ (od marha, p. marcha, i skalk, ‘sługa’).
martauz, »ludokrajce w Węgrzech martahuzami zową«, u Klonowica, Potockiego i innych w 17. wieku, z węg. martalóz, ‘zbój, handlarz niewolnikami’, z tur. martolos (z grec. hamartōlos, ‘grzesznik’, albo harmatōlos, ‘wojennik’, ?).
martwy, p. mrzeć.
maruder, z franc. maraudeur (z maraud, ‘łotr’, z hiszp., a to z łac. male ruptus), o ‘ostających w tyle, plądrujących żołnierzach’; od tego maruda, niem. marode, marudzić, o ‘guzdraniu i nudzeniu’; marudny.
mary, ‘nosze umarłego’, z niem. Bahre, do nas przez Czechów w 15. wieku; pod wpływem nagłosu m- wedle mór, odmieniono b- w m-; niem. Bahre od pnia bher-, ‘nieść’ (p. brać).
marynały, ‘spodnie żeglarzy’ (por. majtki); marynować; od łac. marinus, ‘morski’, od mare, ‘morze’.
marzec, miesiąc, marcowy; »piwo marzec albo dwuraźne« (‘dubeltowe’), w 16. i 17. wieku słynne krakowskie Märzenbier, jak inne nazwy piw niemieckie: szwarce, szepce, mumy, marce; przez dawne czeskie marec z niem. März, a to z łac. Martius, ‘miesiąc Marsa’; od Marsa, i nasz marsowy, marsowaty, o ‘bojowym, wojowniczym’, jak i marcjalny, marcjalista.
marznąć, p. mróz.
masa, masowy, masywny, masować, z języków romańskich, od łac. massa, z grec. mādza, o czemś ‘ugniecionem’; masować mówimy o ‘masażu’ (jak Francuzi, masser). Ale masarz, o ‘wędliniarzu’, świeży czechizm; masakrować z franc. massacre, a to z niem. Metzger, ‘rzeźnik’.
maska, maskować, z łac. włos. masca, a może raczej wprost z franc. masque; maszkara, maszkarny, maszkarnik, ‘komedjant’, z włos. maschera, mascara, wskazują swojem -szka- na pośrednictwo węgierskie; maska powtarza się w maskaradzie, włos. mascherata; włoskie wkońcu z arabskiego.
masło, maślić, maślany; maślanka (dawniej nieraz maślonka, a i o przed n zmienne); maślnica; maślniczka (mylnie masełko, mas(i)elniczka); masłek, ‘syn rzemieślniczy’ (‘pieszczony’, wobec innych, obcych czeladników); w cerk. masło ‘olej’, a maslina ‘drzewo oliwne’, jak do dziś w ruskiem; p. maź; przyrostek -sło lub -tło (-dło); pomijamy nazwy grzybów (maślak, maślerz) itp.
masłok, masłoczny, masłocznik, ‘odurzający napój’, niby ‘opium’; od arabskiej nazwy ‘szaleju’ przez tur. maslak.
maszt(a), masztowy, z niem. Mast od messen, pokrewne z łac. malus, ‘maszt’.
masztalerz, pierwotne masztelnia, masztalnia, masztarnia, dziś zupełnie przestarzałe; z czes. masztal i marsztal, ‘stajnia’, z niem. Marstall, t. j. ‘stajnia koni’ (por. wyżej marcha); p. marszałek.
