Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 336.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

owad i roślina; nietylko nazwa miesiąca (z łac. majus), ale i nazwa ‘ziela’ (i ‘kwiecia’), »umaić głowę, domy« (przy pogrzebach »maju kupresowego« używano); szydzi też Stryjkowski z niepewnego szlachcica, co sobie w herbie maj (on pisze z mazurska mej, jak dej zamiast daj), t. j. byle jaki łopuch, wymalował. I w niemieckiem Meie, Maie, o ‘zieleni’ się używa. Tak samo u innych Słowian.

majak, majaczyć, »majakiem krążąc«, znane dopiero od 17. wieku, od Tatarów i Kozaków, co po majakach, ‘wiechach i znakach’, wieści sobie podawali. Czechom to zupełnie obce, najbujniej na Rusi się rozkrzewiło; postaci z samem -ja, bez -k, i cerk. i Bałkan dobrze znają, cerk. namajati, ‘kiwać’; tatar. majak, ‘wiecha’, z rus., co i ‘latarnia morska’; pień ten sam co w machać; cerk. i pomawati, ‘kiwać’.

majątek, majątkowy, majętny, majętność, majętnostka; do (mieć) mający, jak podobne: kipiątek, wrzątek; słowo nowsze, od 16. wieku.

majdan, ‘plac obozowy, dla targu i dla rady, otoczony namiotami’, później wszelki podobny ‘rynek’, szczególniej w lasach, przy trzebieży, pędzeniu smoły; przejęte w 17. wieku z tur. mejdan, ‘plac’ (z pers.).

majeran, poprawniej majoran (u Stanka 1472 r.), majorana; maruna nawet; z łac. maiorana, co pochodzi (czy nie przez Arabów?) od grec. amarakon.

majster, majstrowa, zmajstrować, »majstersztuk cechowy«; mistrz, mistr(z)yni, mistrzowski, misterny, z urobieniami; metr (już u Paska pod r. 1660), metresa (również z 17. wieku); magister, magistrowa, magistrat z urobieniami, — wszystko z łac. magister, ‘wyższy, przełożony’, jak minister ‘niższy, sługa’, albo wprost, jak ostatnie, albo przez franc. (maître, maîtresse), albo przez czes. (mistr), albo przez niem. Meister (Mester, rus. master). Złożenia dawniejsze na -mistrz: kuchmistrz, ochmistrz, cechmistrz, wachmistrz, burmistrz, zegarmistrz, sztukmistrz; nowsze na -majster.

majtek, ‘marynarz’, a ‘spodnie jego’ majtki, z holand. maat, maatje (skąd i niem. Matrose i franc. matelot), o ‘towarzyszu (co dzieli ze mną chleb)’, od końca 17. wieku; dawniej tylko marynarz, z łac. marinus, ‘okrętowy, morski’; ‘spodnie’ zwały się również marynałami; stąd i marynować, marynata.

mak, maczek; w rozmaitych przysłowiach: »cicho jak makiem posiał« (u Paska i Potockiego), »drobniej maku« (siekać, w liście do Hozjusza z r. 1568); makowy; makolągwa (i makolądwa, tak u Stanka 1472 i po imionach; obok siemionki i siemionuchy), ptaszek (niby w ‘maku lęgnący’, ?); makówka (»główka jak makówka, a rozumu by naplwał«); makowica (przejęte do rus.), ‘wierzchołek kolumny lub wieży’ (w 16. wieku ogólne). Grec. mākōn i mēkōn, niem. dawne māgo, średniowieczne māge i māhen, dziś Mohn; u wszystkich Słowian bez wyjątku to samo prasłowo, zato Litwa ma tylko pożyczki, prus. mōke z polskiego, a lit. magona (z odrzuceniem nagłosu: aguona) z niem.(?). Jak nasza nazwa wędrowała, czy prasłowo, czy pożyczka z grec. (ale takich nie bywa zresztą wcale), i od jakiego pnia wyszła, nie docieczono. Tu należy i makutra, co w niej mak trą wiercimakiem (rus. makotra i makotiert’);