Białogrody, Weissenburgi; ale Alpy nie od białości, lecz z celtyckiego, o ‘górach wysokich’, nazwane. I staroniemieckie ‘łabędzia’ elbiz nazywa. Inne języki słowiańskie mają odmienną samogłoskę, odpowiadającą owej niemieckiej: rus. lebed’ (Łybed’ nazywa Nestor siostrę Kija w Kijowie), czes. (przestarzałe) lebed’ (dziś, jak u nas, labuť, dawniej i labud’), bułg. lebed; serb. labud, jak u nas. Przyrostek -dź, służący zbiorowości, i do nazw innych barw dodają: rus. czernied’, o ‘czarnych kaczkach’, sinied’. Przymiotnik: łabędzi, dawniej łabęci.
łach, łachman, łachmana, i w licznych przezwiskach o ‘obdartusach’: łachmyta, łachmydra, łachetka; »łachy pod pachy, i dalej«, żartobliwie; powtarza się tylko u Rusi, a tam pojawia się i z o: łochma i łochmot’, ‘łachmany’, łochmatyj, ‘włochaty’. Zgrubiałe od łata (p. łat-).
łacina, łaciński, łacinnik, pożyczka dawna (11.—12. w.) z latinus, dlatego i ł, i ć; ale w młodszych pożyczkach tego się nie przestrzega, więc latynizować itp.
łacny, ‘łatwy’; łacno i łacnie, ‘łatwo’; łacność; dawniej częste i we złożeniach; obok tego i łacwi, łacwie; p. łat-, łatwy. Inne łacny, mylnie zamiast łaczny, p. łaknąć.
ład, ładny; łado łado w przyśpiewie pieśni weselnych, ładzić z kim (‘zgadzać się’); prasłowiańskie; w cerk. tylko ładĭn, ‘równy’, u Czechów i na Rusi ład, jak u nas, rus. razład, ‘rozstrój’; niema odpowiednika w litew. i dalej. Służyło oznaczaniu »ładzącej z sobą pary« i przeszło wręcz na ‘męża i żonę’, albo ‘kochanków’ (tak w dawnem czeskiem i ruskiem, np. w Słowie o Igorze z r. 1186), i dlatego ten przyśpiew weselny, chociaż o żadnej bogini (niby o Wenerze słowiańskiej) niema w nim mowy.
ładować, ładunek, ładunkowy, ładownia, ładownica, z niem. laden, Ladung (p. lada).
łagiew, łagwica, łagiewka, przestarzałe, częste w biblji dla wszelakiego ‘naczynia na płyny’, ale już Leopolita wyjątkowo je powtarzał, zastąpił je i przez »dzban«, i przez »flaszkę«. Powszechna u wszystkich Słowian (nawet dla ‘beczki’ lub ‘beczułki’, np. serb. lagaw) pożyczka z niem., stare lagela, późniejsze lagel, Legel (ze zwykłą u podobnych pożyczek końcówką -y, t.j. -ew u nas); niem. z łac. lagēna, a to z grec. lagynos; por. leglarz.
łagoda, przestarzałe, łagodzić (ból, gniew), załagodzić i ułagodzić, łagodny, łagodność, łagodliwy, łagodliwość; prasłowiańskie; u innych Słowian oznacza i ‘słabość, marność’, i ‘wygodę’; czes. lahuodki, ‘łakoci’. Jak swob-oda od *swo-b, tak łag-oda od *ła-g (por. Łagów) od pierwiastka ła-, powtarzającego się w ła-d i ła-ska, łasić się, a z innym stopniem samogłoski w aryjskiem lē-, p. leń.
łajać, wyłajać, połajanki; łaja albo złaja, ‘sfora psów’; w cerk. znaczy jeszcze ‘szczekać’, u innych Słowian, obok ‘szczekać’, już i ‘besztać’. Lit. łoju, łoti, ‘szczekać’, i we wszystkich innych językach pokrewnych: grec. lalein, ‘głosić’, łac. lā-mentum, lā-trāre, ‘szczekać’, goc. lailoun, ‘lżą’. Stąd dawne łachać, ‘lżyć’, łachacz, ‘napastnik’ (w polemice religijnej nierzadkie).
łajdak, łajdaczyć się; liczne urobienia; powtarza się w czes. lajda, lajdati se, lajdák, o ‘włóczeniu się’
