kanwa, ‘tkanina, siatka’, z franc. canevas, z łac. canevasium, u nas dawniej kanawac(a), kanafas; włos. canavaccio, ‘płótno’, od nazwy łacińskiej ‘konopi’, canapis.
kańczuk, z mylnem g: kańczug, z tur. kamcze, ‘bicz’, bułg. i serb. kamdżija i kamczik, kamszik, rus. kamcza i kanczuk (my n zmiękczyli); od nas do Niemców, Kantschu(k), bo słowo szeroko się rozpostarło, u Greków, Węgrów itd.; Niemcy poprzejmywali od Słowian nazwy bicza, kańczuka, korbacza, a knutem się odwdzięczyli.
kapa, kapica, ‘przykrycie’, ‘suknia zakonna’; kapka, ‘czepiec’; »kapki na bucie«; z łac. cappa, powszechnej w Europie nazwy dla ‘nakrycia głowy, kapuzy’, ‘płaszcza z kapuzą’ (niem. Kappe, franc. chape, włos. cappa; toż na Bałkanie całym). Por. kapelusz, kaptur, kapalin. Narzeczowe kapie zdaje się czeskiem; kapicznik, ‘mnich’.
kapać, kapię, kapnąć; dawniej kanąć, bo b, p, wypada przed n, por. ginąć, sen; jeszcze w pieśniach 16. wieku: ukanie, ‘kapnie’; kapla zam. kapja (por. kropla), zdrobniałe kapka i kapelka; skapać i skapieć, ‘zmarnieć’; okap, ‘rynwa’; kaprawy, o oczach; prasłowiańskie, bez dalszego rodowodu. Kapalicą zwała się w 15. w. ‘serwatka’, dziś po narzeczach i kapałka; obu nazw używano i dla ‘deszczówki’. Cerk. kaplją, kapati; czes. kapka, słowac. kapra, kaprawy.
kapalin, w 15. i 16. wieku ‘szyszak, hełm’, z czes., a to z niem. i łac. capellina (włos. tak samo, franc. chapeline), od capo; p. kapelusz.
kapcie, narzeczowe kapce, ‘łapcie, obuwie’, ‘szkarpetki’.
kapciuch, kapczuk, ‘worek na tytuń’, z tur. kapczuk, zdrobniałego od kap, ‘worek’.
kapel(k)a, kupela, ‘czarka używana do kupelowania, oddzielania srebra z ołowiu srebrzystego’; z niem. Kapelle od łac. cupella do cūpa (p. kufa); inne kapela, p. kaplica.
kapelusz, kapeluch, znany od końca 15. wieku; najdawniejszy przykład zachowanego przeciw prawidłom końcowego -us łacińskiego, jeśli bezpośrednio z capellus (włos. cappello, por. cappelluto), od capo, ‘głowa’, przejęty; końcowe -us, -es, odrzuca się, bywają jednak wyjątki, por. mores, flores, pulares, luksus (luks w Geldhabie Fredrowym); ale może to wedle włos. cappelluccio; mazow. kiepus, pod wpływem lit. kepure(?); kapeluszowy, kapelusznik.
kapiszon, ‘kaptur, piston’, z franc. capuchon.
kapitan, z łac. capitaneus, od caput, ‘głowa’.
kapituła, kapitał, kapitalny (z ruskiego Warszawa przejęła!), kapitulować, kapitulacja, kapitel (‘hełm, głowica, gałka’); kaput albo kapituła (co Budny przez rozdział albo, z cerkiewnego, głowy, dawniejsi przez położenie tłumaczą); wszystko do łac. caput się odnosi.
kaplica, zdrobniałe, zastąpiło miejsce dawnej kapły (kazania gnieździeńskie z 14. wieku), a ta, jak i kapłan (kapłański, kapłaństwo), od łacińsk. capella przez czeskie kapla, kaple, i niemieckie Kapelle, bo capellanus był ten, co ją obsługiwał (kapelan bezpośrednio z łaciny); dalej kapela, kapelmistrz, co również kaplicę obsługiwali. Wszystko pochodzi od płaszcza św. Marcina, od jego cappa-capella,
