wieczne forcia z łac. fortis, ‘dzielny, silny’; stąd i forteca (włos. fortezza, właściwie ‘siła’, por. naszą twierdzę, p.), i fortyfikować z fortyfikacjami, i forty (franc. fort).
forszt, pisane forst i forzt, od 15.—17. w. powszechne (np. u Potockiego), ‘tarcica, deska’; drugie wydanie Leopolity wymieniało forsty pierwszego na »deszczki«; »leżę jako tram przybity na traczu, póki śmierć tego forztu rzeką łez nie zerznie«; »tram świeży... woda w godzinę trzy forzty odstrzyźe«; około r. 1500 i foszt, fosztowanie, o ‘suficie’; forsztować, ‘przepierzać’; z niem. Forst (w złożeniach: Forstholz, Forstwand), a to z franc. forêt, ‘las’, dawne forest, z łac. foresta od foris (p. fora).
forsztat (furstat), ‘tkanina jedwabna wschodnia’, nazwana, jak inne, od miejsca wyrobu, Fostat (arabska dawna nazwa Kairu, z grec. forsaton, łac. fossatum, ‘obóz’).
forta, fórtka, pisane mylnie przez u, furta, z niem. Pforte, a to z łac. porta. Podobnie piszemy furt w innej pożyczce: »on furt swoje«, z niem. fort(während), ‘ciągle, zawsze’. Od forty i furtjan, furtjanka, wedle zakrystjana; słowo łac. tetoż pnia co i portus, ‘port’, i niem. Fuhrt, ‘bród’ (do fahren, nasze per-, p. przeć).
fortalę, w wydaniu pierwszem, fotarlę w drugiem i trzeciem Wizerunku Rejowego, o ‘dziecięciu nieślubnem’; przeniesione od ‘bałwanów solnych mniejszych’, łac. fortale, szczególniej i fortalia non valentia (nie trzymające miary ustanowionej) w języku górniczym; fortale nie dochodzi miary bancus salis, ‘bałwana soli’. Łac. średniowieczne fortaria, ‘gospodyni księża (konkubina)’, może tylko błąd rękopisu zamiast focaria (od focus, ‘ognisko’, ‘kuchnia’).
fortel i fortyl, fortelny i fortylny, zgrubiałe foch (p.); z niem. Vorteil, ‘korzyść’; u nas ‘sztukę’, ‘podstęp’, ‘sekret’ oznacza, czego w dzisiejszem niem. niema, jest w czes. i w dawniejszej niemczyźnie; u Węgrów tak samo jak u nas.
fortuna, fortunka, fortunny, fortunić, Fortunat (bohater powieści ludowej), z łac. nazwy bogini szczęścia, losu (od fors, ‘los’), przeniesiona i na ‘majątek’, ‘kapitał’; na morzu jednak fortuna tylko zła, i po narzeczach, szczególniej ruskich, fortuna, chwartuna, ‘burza’, jak włos. fortuna; prasłowo fors należy do fero, ‘niosę’ (niem. Ge-burt itd.).
fortygał, fortugał, ‘kolista suknia, krynolina’, w latach 1580—1620; Zbylitowski w Przyganie strojów r. 1600; »ten portugał jak się na niej koli, kiedy się nachyli, wszytkie nogi widać«; czes. kortykal; postaci odmienne, o co przy obcem słowie nietrudno; rychło tak zapomniane, że już Kochowski mógł imię męskie z tego urobić: Fordygał; »panny w fortugały rosną, a kurczą się w posag«, szydzi Zborowski w liście około r. 1620, »od fortygała bez bramów«, r. 1603; w taksach miejskich z tych lat: fortygał i fortugał; nic nie wychodzi tak łatwo z postaci i pamięci jak nazwy strojów.
forytować, forytarz, niem. Vorreiter, skrócone u nas w forysia, ‘służącego, wysyłanego wprzód dla odszukania dogodnej gospody czy drogi’, więc ‘pomocnik’, a dalej i ‘protektor’ (»forytować sprawę czyjąś«). Ale furysic, ‘służący oficera’, z niem. Fourierschütz, a to z włos. foriere,
