możów’, od tureckiego bojlu, ‘wysoki’, u pisarzy greckich bojlades, boljades przezywanych. Dawna nazwa stanowa pojawia się tu i owdzie w pieśniach weselnych, np. białoruskich (bajare, ‘panowie’); na Litwie bajoras jest jeszcze w pełnem dla własnej szlachty użyciu, gdy w Polsce tylko ruskiej służył.
bój, ‘walka’, bójka, bojowy, bojować, bojownik; rozbój, rozbójnik; zabójstwo; nabój; i bój ,‘strach’, Niebojan, bojahuz, ‘tchórz’ (huz, p. huzno) — od bić i od bać (p.) się wywodzą; znaczenie odmienne i samogłoska różna: w boj, ‘trema’, ‘bojączka’, od o czasownika boję; natomiast w bój, ‘walka’, »stopniowanie«, jak w łój, rój. Dalej bojaźń (od bojać, jak przyjaźń od przyjać), bojaźliwy; natomiast boisko, bojewisko, bojowisko (w gumnie), tyle co ‘klepisko’, od ubitej ziemi; pobojowisko, ‘miejsce walki’ (dawniej i boisko w temże znaczeniu); zbójca, zbójnik, Zboiska. Próbowano oba pnie: bić i bojać połączyć jako jeden, powoływając obce, indyjskie przykłady. Zbój w 15. w. ‘rozbój’ znaczy.
Bojki i Łemki, ‘Rusini podgórscy’; Łemki od swego łem, ‘tylko’, właściwie jeno, jen, len; Bojki zaś od swego boj, ‘bo i’, przezwani; nazwy nowe.
bok, boczek, bokowy, boczny, wyboczyć, wybaczać, zbaczać (nie mieszać tego z wybaczać od baczyć!); boczyć się, w biblji: »się przeciw królowi boczycie« (»się sprzeciwić«, Leopolita), »bocząc się przeciwko mnie« (»chodzić«, Leopolita); uboczny, bocznica. Prasłowo; — tak i w tem samem znaczeniu u wszystkich Słowian; dalsze odpowiedniki wątpliwe; bokobrody przedrzeźnia niem. Backenbart, p. bakembardy.
bokał, pokał, bukał albo szczak w 16. w., ‘puhar’, z włos. boccale, od bocca, ‘usta’, franc. bocal, rus. bokał.
ból, bolączka, boleć, boleść, boleśny, boleściwy, bolejący, ubolewać, przeboleć, zbolały; prasłowo, wszędzie tak i w temże znaczeniu; dalsze odpowiedniki wątpliwe; ‘cykutę’ nazywa Stanko r. 1472 bolehlaw (z czesk.), inni nawet bolesławem(!) (zresztą świnia wesz).
Bolesław, imię, to samo co Więcesław (czes. Wacław) lub Uniesław; *boli, *więcy, *uni, *lepi są wyższe stopnie, bez niższych, do: wielki, dobry. U nas i u Czechów ocalało *boli w nazwach. Prasłowo; cerk. bolij, żeńs. bolszi, nijak. i przysłówek bolje, ‘większy’, rus. bolszij, ‘większy’, nowe balszoj, ‘wielki’; serb. bolji, ‘lepszy’. Brak go na Litwie; grec. bel-teros, ‘lepszy’; łac. dē-bilis, ‘słabszy’, ind. balījān, ‘mocniejszy’, balam, ‘siła’. Pochodne: Bolesta; Bolko (śląski).
bombiza, bambiza, pani bombizina (na Litwie ocalało do dziś), nazwa uszczypliwa ‘księdza protestanckiego’, ‘ministra’; wyszła od jezuitów, co mu prawa do X. (t. j. ks., ksiądz) odmawiali i do rzeczowników łacińskich na -x (bombyx i i.), odsyłali; żakowski to dowcip, co stulecia przetrwał. Inne obce: bomba, bombarda, bombast, z włos.; bombaz, o ‘materji’, wkońcu od łacińskiego bombyzinus, ‘jedwabny’; bomblować zaś z niem. bummeln.
bonować, ‘używać’, ‘dobrze żyć’, już u Mączyńskiego r. 1564; od łac. bonus, ‘dobry’ (stąd i bon; abonować, abonament, z franc. abonner; bona, franc. bonne; bonifrater, ‘zakonnik św. Jana Bożego’; bonifikacja); co innego narzeczowe bonić,
