Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 047.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

z niem. Planken, ‘dyle’ (z łac. planca) i Blanken; r. 1500 blanki, ‘tanecznica, tanchaus’.

blansz, blamanż, blankiet, z franc. blanche, blanc manger, ale i włosk. bianco mangiare (blomuzie zrobił z franc. Potocki), carta bianca (Blankett niem.), wszystko (i inne) od blanc, bianco, z niem. blank, blinken, ‘błyszczeć’.

blask, bleszczyć (stale w 16. i 17. w., wydawcy psują to na błyszczeć, u Reja, Potockiego i i.), blaskowy, »blaskie abo białe oczy«, »blaskooki, blaskaty, szyl« r. 1500 o ‘zezowatym’, ponieważ mówiono dawniej: »blask jest do czego«, ‘stronię od czego’ (»uderza blask«, ‘razi’), odblask. Prasłowo; cerk. blěsk, z odmienną wokalizacją blisk- i blĭsk- (do blĭsk- możnaby odnieść nasze bleszczeć zamiast *blszczeć), i o ‘błyskaniu’; niem. bleich, lit. blyszkēti, ‘błyszczeć’, blyszkau, ‘zbladłem’. Por. błysk i lścić się.

bledzin syn, bledyniec, blednik, u pisarzy 17. w. wyzwiska ruskie (bladin syn, ‘syn nierządnicy’), odpowiednie naszym takim samym.

blekot i blegot, blekotać i blegotać, blekotliwy, blegotliwy i blegot, ‘jąkała’ r. 1500, zresztą ‘plotkarz’ (blegot); blekot to samo co ‘szalej, bielon’: »plecie, jakby się blekotu objadł« (p. biel). Prasłowo, czes. blekotati, ‘paplać’, słowień. blekotati, ‘jąkać się’, ale jeszcze ogólniejsze jest blekati, u wszystkich innych Słowian o ‘beku owiec, bydła’, niby dalsze urobienie od ble- w blejati, cerk., na całem Południu i na Rusi, blějat’; dźwiękonaśladowcze, powtarza się podobnie np. w niem. blöjen, blöcken, grec. blēchaomai.

blewiązka, ‘tasiemka’, ‘smuga’; ale blewiązgać w 15. w. to samo co blazgonić, ‘pleść od rzeczy’; por. bluzgać.

blichtr, bliktry, z czesk. bliktr, ‘pozór, mamidło’, urobienie od blik, dla ‘krótkowidza’ i ‘zeza’; blikawy stąd i w biblji, u Leopolity: »o jednym oku«; czes. blikati i o ‘mrużeniu oka’, blikesz, ‘mrużek, krótkowidz’. Nasze jednak zawodowe bliki, blikować, z niem. Blick.

blizki, bliżej; bliżyć się, z licznemi złożeniami, z nich ubliżyć komu osobliwsze (por. niem. nahe treten, ‘ubliżyć’); blizko i blizce; dawniej zawsze blizu, jak do dziś w bułg., serb. i słow.; np. w biblji: »miasto jest tu blizu« (blisko Leopolita), »blizu przystąpić«, »zamętek blizu jest«, psałterz; w biblji i samo bliz, jak w cerk., »jaskini dwoista bliz siebie« (‘przeciwko’, Leopolita), »bliz Egiptu«; bliźni, w biblji i tam, gdzie Leopolita ‘ród’, ‘pokolenie’ kładzie (»dowód, kto kiedyś był moim bliźnim«, t. j. tylko ‘krewny’); bliźnięta, bliźniacy (w cerk. bliznca i ‘testiculi’, grec. didymoi), bliźniaczy, blizkość; wreszcie blizna, narzeczowo już w r. 1500, łużyc. i in. bluzna, z wymianą li na lu, co niczego dalej nie dowodzi. I u innych Słowian pribliżiti, jak u nas, wedle ż z 2. stopnia: bliże(j), a i bliżni u nich wcale częste. Prasłowo; brak go w lit. (łotew. blaizit, ‘gnieść’?), łac. fligere, ‘uderzać’ (stąd nasz konflikt, ‘zderzenie’ niby); przecież i franc. près, ‘blisko’, od łac. pressus, ‘ściśnięty’.

blok i bloch, bloczek, blokowy, blokauz w 17. w. ‘strażnica’; z niem. Block zamiast Bloch; obie postaci obiegały niegdyś.

blond, blondyn(ka), o ‘jasnych włosach’; wedle franc. blonde, niem. Blon-