pteka, haptekarz, już w znaczeniu ścieśnionem do ‘przedającego maści i leki’, chociaż apotheca, lub skrócone potheca (włosk. bottega, franc. boutique), tylko ‘skład, magazyn’; jeszcze r. 1532 tłumaczą więc u nas apotheca ‘kramnicą’.
arak, ‘wódka z ryżu’; nazwę wywodzą z Indyj Wschodnich w 16. w., ale Maciej Miechowczyk 1518 r. wymienia u Tatarów arakę z mleka kobylego pędzoną; jest to arabskie araka, ‘wódka’.
arasy, ‘kobierce, tapety’, z włosk. arazzo od głównego miasta wyrobu, Arras francuskiego. Od słynnych arrasów (wawelskich) należy odróżniać nazwę tkaniny arasu, harasu, harusu (u nas już w rachunkach dworskich z r. 1394), czeskie haras; niem. Harras i bez (h)a-, Rasch, ‘materja (kamlot) gruba’, ras(z)a; od niej nazwa szaty księżej (u prawosławnych): rasy i rjasy; włosk. rascia, franc. rase (z łac. rasum, ‘strzyżone’?); ruskie garus (z harus, g zamiast h, jak zawsze), ‘włóczka’ (narzeczowo harasówka, ‘tasiemka’).
archandja, ‘orszak, tłum’; »na cóż ta archandyja, którąś przyprowadził«, Potocki; archandryja (Chotomski, Enejda nicowana); pierwotnie achandyja; w polskim Janczarze po r. 1500: »o gońcach albo kozakach tureckich, które zową Akandie«, z tureck. akindżi. Na Litwie używają wyrazu archandrja w znaczeniu ironicznem, niby ‘starszyzna, kahał’. Jest i archandza. Tureccy akindżi, to dawni baszybozukowie, wolni i swawolni łupiezcy, wyprzedzający wojsko albo sami na łatwe łupy wychodzący.
arcy, ‘nader’, w złożeniach (np: arcyśmieszny), przejęte z łac. (a to z greck. archē, ‘początek’; w złożeniach: ‘nad-’), archiepiscopus = arcybiskup, archidiaconus = arcydziekan (skrócone ardziekan); arcyksiążę = Erzherzog, bo już w łacinie pojawia się arci- obok archi-; to zatrzymali z greckiego prawosławni: archijerej, archijepiskop. Natomiast czeska spójka arci (t. j. ‘a rzeknij’), ‘przecież, tak’ (arcil, ‘potakiwacz’), por. nasze arzkąc, ‘mówiąc’, rodzimego początku.
arcydzięgiel, ‘angelica archangelica’, łączy łac. archi- (arcy-) z pol. dzięgielem (p.), jak np. arcydzieło.
arenda, arendować, arendarz, od nas na całą Ruś (landar białoruski z owem stałem rozpodobnieniem); włos. arrendatore, ‘dzierżawca’ (z łac. arrenda, ‘czynsz roczny’), arrendare, ‘wydzierżawiać’ (od reddere, ‘oddawać’), węg. árenda; stąd i renta i rentjer.
areszt, z podobnej łaciny średniowiecznej, arresta, włos. arresto, arrestare ‘zatrzymywać, więzić (za wyrokiem)’, franc. arrêt, ostatecznie od łac. restare, ‘pozostawać’, adrestare, ‘od wyroku’; od nas na całą Ruś.
argument, ludowe w 16. w. dragument, od łac. arguere (argować), ‘dowodzić’.
arka Noego, w 16. w. archa, z łac. arca, przenosi się na ‘łodzie’; nowa to pożyczka; w 9. i 10. w. przestawili Słowianie trybem swego języka łac. arca na (raka) raky, stąd jeszcze po dziś dzień czesk. rakew ‘trumna’, serb. raka, ‘grób’. Stąd i archivum, ‘skład aktów’.
arkabuz, arkabuzik, ‘strzelba’, częste szczególniej w 16. w. (Rej!), »nie wstąpi bez arkabuza« Potocki, »do jazdy ciężkiej arkabuzyrowie; arkabuzyrów albo muszkietów używają«;
