Strona:PL Agaton Giller-Opisanie zabajkalskiej krainy w Syberyi t. 1 028.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

zdatne do uprawy, dla tego też rolnictwo jest tu na najniższym stopniu kultury. Rzek w ogóle bardzo mało, lecz za to znajduje się kilka jezior większych i wiele mniejszych ze słoną wodą, które bardzo często, podobnie jak i strumienie tej okolicy, wysychają podczas skwarnego i suchego lata. Godniejsze uwagi jeziora noszą następne nazwy: Tarej-nor, Ubuduk, Cagan-nor, Hara-nor, Borza[1] i inne. Zima jest tu surowa, śniegi rzadko ale obficie spadają; lata skwarne i bez deszczu. Ludność złożona z kozaków, Buriatów i Mongołów, bardzo jest nieliczna; głównem jej zatrudnieniem jest chów bydła. Radde powiada, iż od Curuchajtu do Niżnego Ułchuna i do Onon-Borzy, hodują mieszkańcy stepowi 24,000 koni, 5,000 bydła rogatego, 75,000 owiec, prócz tego hodują wielbłądów i małą ilość bawołów mongolskich. Wszystko tu sprzyja hodowli bydła i owiec. Radde namawia mieszkańców stepu onońskiego do zwiększenia stad i poprawienia rasy owiec; przy pilnem krzątaniu się około tej gałęzi gospodarstwa, mogą w przyszłości Amurem wysyłać wełnę do fabryk amerykańskich.
Rzek, rzeczek i strumieni różnej wielkości bardzo jest dużo w Dauryi. Przerzynają kraj w różnych kierunkach i zebrały w swoich dolinach całą ludność, która trudni się: rolnictwem, pasterstwem, handlem lub górnictwem: jest to albowiem kraj kopalni, wygnania; kraj obfitujący w złoto,

  1. Jezioro Borza albo borzińskie odległe o 80 wiorst od Czyndantu, niedaleko od wsi Turginu, ma obwodu 3 wiorsty 445 sążni. Sól osadza się w niem sama i mieszkańcy od roku 1750 dobywają ją i rozwożą po Dauryi. Sól osadza się w peryodzie od 15. maja do 16. października; gdy lato bywa suche, soli bywa obficie, gdy zaś lato bywa dżdżyste, sól nieosadza się, z licznych bowiem strumieni dużo napływa do jeziora słodkiej wody. Roku 1757 dobyto z niego soli 26,063 pudów; 1758. roku 28,862 pudów; 1772. roku 85,443 pudów; 1800. roku 14,890 pudów; 1801. roku 21,060 pudów; 1808. roku 43,000 pudów. W następnych latach ilość dobytej soli, stopniowo aż do 6,000 p. zmniejszała się. Od 1756 do 1820. roku, to jest w 64 letnim peryodzie, było 38 takich lat, w których sol w borzińskiem jeziorze nieosadzała się wcale (Latopis goroda Irkucka Piotra Peżemskiego w irkuckich gubernialnych wiedomostiach Nr. 52 roku 1858). Roku 1857 wydobyto z borzińskiego jeziora soli: 60,373 pudów; wydatki na urzędników i robotników wyniosły 6,506 r. s. 441/2 kop., na wydobycie puda soli potrzeba więc było 91/4 kop. Dochodu miał skarb z tego jeziora roku 1857, 33,339 r. s. 731/2 kop., z liczby tej trzeba jeszcze odtrącić wydatki na transport soli. Roku 1858 wydobyto soli 103,076 pudów, wydatki wyniosły summę 9,586 r. s. 481/2 kop.