Strona:Kanclerz Jan Choiński 014.jpg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

nie mieszkał nigdy, a do Przemyśla i Płocka dojeżdżał tylko od czasu do czasu.
Był on przeważnie mężem stanu, mówcą politycznym i opiekunem zdolnéj młodzieży.
Istniała za czasów Zygmunta Starego i późniéj osobna instytucya, w któréj stawiali pierwsze kroki prawie wszyscy znakomitsi dyplomaci polscy. Była to kancelarya królewska. Pracowali w niéj pod nadzorem kanclerza lub podkanclerza t. zw. sekretarze koronni (notaryusze). Bezpośrednim zwierzchnikiem tych kandydatów do przyszłych dygnitarstw, był t. zw. „pierwszy, główny sekretarz” (supremus, primus, albo primarius secretarius regiae majestatis), który, choć należał do urzędników nie państwa, lecz króla, składał jednak przy objęciu swéj godności przysięgę senatorską i odbierał od monarchy mniejszą „sygnetową,” prywatną pieczęć, dlaczego go téż annullarius secretarius nazywano (Drzewicki, M. P. III, str. 409).
Tymi naczelnikami kancelaryi królewskiéj mianowano tylko synów rodzin już dobrze znanych w kraju, (secundum saeculi morem ex magnificis et nobilibus parentibus ortos; jak wyżéj), gdyż wychodzili z nich podkanclerze i kanclerze Królestwa.
Zanim Choiński wstąpił do kancelaryi królewskiéj, uczył się nasamprzód praktycznie prawa krajowego przy boku Jana Łaskiego, zasługując się znakomitemu mężowi razem z Myszkowskim. Doszedłszy późniéj sam do stanowiska pierwszorzędnego, odwdzięczył się rodzinie Łaskich za przyjaźń, którą mu prymas okazywał. Kiedy bowiem po śmierci Jana Łaskiego inny człowiek tego domu, awanturniczy Jarosław, naraził się królowi, wstawiał się za nim Choiński tak długo, aż go Zygmunt I, choć niechętnie, wrócił do łaski swéj[1].
Przygotowany w szkole Łaskiego, przeszedł Choiński do kancelaryi królewskiéj i zajął w niéj niebawem stanowisko pierwsze, gdyż stanął już około r. 1523 na czele sekretarzów koronnych, jako ich „primarius, supremus.” Jako taki miał nadzór nad wszystkimi sekretarzami, poprawiał razem z Tomickim ich listy i referaty, dbając o wytworną łacinę, układał sam mowy i różne dokumenty a kiedy zaszła potrzeba, jeździł w zastępstwie podkanclerza z poselstwami zagranicznemi.
Pracowali pod nim między innymi: Stanisław Górski, Stanisław Tarło, Jan Karnkowski, Mikołaj Zamoyski[2], Wieczwiński, Marcin Kromer, Stanisław Hozyusz, Samuel Maciejowski i w. in. mniéj znanych.

Był wówczas w. kanclerzem koronnym pan świecki, Krzysztof Szydłowiecki, wojewoda krakowski (od r. 1513—1532), a podkancle-

  1. Stanisława Łaskiego, wojewody sieradzkiego: „Prace naukowe i dyplomatyczne,“ wydane z rękopisów Muzeum wileńskiego przez Mikołaja Malinowskiego; Wilno, 1864 r., str. 79 i następne.
  2. Kodeks dyplomatyczny Rzyszczewskiego, str. 609.