Strona:Rej Figliki 147.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

niąc się przeciw zoilom, lubiącym „cudze sprawy ganić“ i mówiącym, że lepiejby to sprawić umieli, powiada:

„Dzierżę, iż materyją możesz lepszą sprawić,
Ale ją ośmią wirszów trudno masz wyprawić“.

To samo podnosi i wydawca „Zwierzyńca“ z „Figlikami“ w r. 1574 Maciej Wirzbięta, gdy w przedmowie do Jana Chodkowica, sławiąc zalety pisarskie Reja, zaznacza, że ten w „Zwierzyńcu“ osobną sztukę wyprawił, gdyż każdą nawiętszą historją albo powieść swą tylko w ośmi wirszach zamknął“. Nie ceniąc zbyt wysoko utworów rymowanych Reja i o wiele wyżej od nich stawiając przepyszną jego prozę, krytycy obecni ani przekonania Reja, ani pochwał Wirzbięty podzielać nie mogą i wierszowanie jego za dość mierne uznać muszą, gdyż nawet z najdawniejszemi utworami Jana z Czarnolasu nie mogą wytrzymać porównania.
Każdy z tych drobnych utworów składa się z 4-ch dwuwierszów trzynastozgłoskowych. Przed Rejem używano trzynastozgłoskowca dość rzadko: zjawił się u nas w ostatnim dziesiątku wieku XV-go po raz pierwszy w „Hymnie do Ducha świętego“; umiłował go szczególnie Rej, pisał nim wszystkie swoje większe utwory: „Żywot Józefa“, „Wizerunek“ i „Zwierzyniec“ i niektóre mniejsze. Wzory wiersza trzynastozgłoskowego, nader rozpowszechnionego dotąd w poezji polskiej, znajdują się, jak dowiódł tego dr. Wilhelm Bruchnalski w rozprawie „O budowie zwrotek w poezji polskiej do J. Kochanowskiego“ (Kraków, 1889, str. 15—19) w średniowiecznych hymnach kościelnych łacińskich.
Wiersz trzynastozgłoskowy ma średniówkę zawsze po 7‑ej zgłosce i po większej części takiego jest wzoru:

    — ∪ — ∪ — ∪ — || — ∪ — ∪ — ∪
Jeden jechał mimo dwór || towarzysza swego.

Bardzo częste są jednak od wzoru tego odstępstwa. Rymowanie Reja, aczkolwiek znacznie lepsze, jak wykazał