Stwierdziwszy ostatecznie wspólny początek nawet pewnych form rytualnych obcinania włosów, można pójść dalej i zapytać; czy postrzyżyny słowiańskie i germańskie odpowiadają indyjskim? Otóż to pytanie jest w części tylko uzasadnione, a to z powodów, o których już wspomniałem. Postrzyżyny obu tych szczepów nie są jedynie powtórzeniem pierwotnych indyjskich, ale dalszem ich ogniwem. Pytanie zaś takie nie liczy się z tem właśnie, że zwyczaj każdy, mimo wszelkich cech wspólnych, musi ulegać zmianom, przystosowuje się do odmiennych warunków, słowem musi być zwyczajem żywym, aby módz istnieć.
Mimo to, jeżeli się zapytamy o główne rysy, to i tak analogią między trzema temi grupami można jeszcze zupełnie ściśle przeprowadzić. Wszędzie znaczenie ich jest to samo, zmieniają się tylko sposoby obchodzenia postrzyżyn.
Przedewszystkiem widocznym jest podział ich na dwie kategorye: do jednej należą pierwsze, obchodzone w dzieciństwie, do drugiej obchodzone w czasie dojścia do pełnoletności a raczej dojrzałości. Ta druga kategorya, dzięki określonemu charakterowi przypada wszędzie na te same mniej więcej lata i wszędzie to samo oznacza. Przypominam znowu że bezpośrednich dowodów postrzyżyn zarostu u Słowian nie ma, musiały jednak być i u nich znane, znane są bowiem u wszystkich prawie ludów aryjskich. Obchodzili je koło szesnatego roku życia Indusi i Germanowie, ale o czem nie wspomniałem, obchodzili je także Grecy i Rzymianie. Ci ostatni robili to około dwudziestego-drugiego roku życia, a więc stosunkowo późno. Zwyczajem było pierwszy ostrzyżony zarost ofiarowywać bogom, zazwyczaj Jowiszowi, Apollinowi lub Venerze[1]. Była to uroczystość rodzinna, wyprawiano ucztę i dawano młodzieńcowi podarki. Grecy także znali drugie postrzyżyny. W żywocie Tezeusza Plutarcha jest następująca o nich wzmianka. Tezeusz idzie do Delf do świątyni Apollina, aby ofiarować bogom pierwiastki swoich włosów — było podówczas jeszcze zwyczajem, mówi dalej Plutarch, że wychodzący z dzieciństwa zwykli to byli czynić. Dodaje zaś, że Tezeusz obciął włosy tylko na przodzie głowy, jak to za czasów Homera robili Abantowie, lud zamieszkujący Eubeę[2]. Otóż sądzę, że
- ↑ Forcellini, Glossarum Ed. de Vit I, 529, 12 II, 290, 2.
- ↑ Plutarch, Vitae recensuit Sintenis 1877 I str. 4. Theseus c. V. Έφους δέ όντος έτι τότε τούς μεταβαίνοντας έκ παίδων είς Δελφούς άπάρχεσφαι τώ φεώ τής κόμης etc. oraz Wilken, Ueber das Haaropfer Amsterdam 1887, str. 69 i Erwin Rohde, Psyche Seelencult u. Unsterblichkeitsglaube der Griechen, 1890 str. 16.
