Strona:PL Ogólna charakterystyka powstania w 1863 (Giller) 037.jpg

zaboru i gwałtu oraz rugowania w poszczególnych narodach słowiańskiego plemienia wszystkich odrębnych właściwości.
 W Czechach najgorliwiej pracowali wysłańcy Rządu Narodowego nad zbliżeniem dążeń obu narodów. Umowa w Dreznie podpisana skreśliła kierunek prac i polityki, mający na celu federacyjne w przyszłości połączenie.
 W Serbii ajenci polscy rzucili ziarna tegoż samego kierunku.
 Rząd Narodowy prowadził w Warszawie negocyacye z kapitanem nahii w Czarnogórze o formacyę legionu czarnogórskiego. Projekt legionu powstał pomiędzy Czarnogórcami. Jeżeli nie został wykonany, winny temu okoliczności niezależne od woli zainteresowanych w tej sprawie.
 Fakt jednak negocyacyi dowodzi, jak rozległy był pogląd i wszechstronne działanie Rządu Narodowego, który zwrócił także uwagę na budzące się aspiracye wolności w narodzie moskiewskim, jako na objaw wielkiego cywilizacyjnego znaczenia i zajął w obec nich odpowiednie posłannictwu Polski stanowisko.
 Usiłowania Rządu Narodowego przerwane zostały upadkiem powstania, lecz nie zmarniały one i nie pozostały bez głębokiego śladu.
 W kilka lat potem, Polacy we Francyi urządzili obchód 50 letniej rocznicy serbskiej niepodległości. Stanąwszy nad grobem Mickiewicza w Montmorency Polacy, Serbowie, Czesi oraz inni Słowianie podali sobie ręce, aby na wezwanie wykonać przysięgę wzajemnej miłości i wzajemnej pomocy w pracy oswobodzenia każdego słowiańskiego narodu i w dążeniu do stałych pomiędzy nimi stosunków. Dzisiejszy król serbski, wówczas jeszcze młodzieniec, był jednem ogniwem w tym łańcuchu rąk, opasującym grób polskiego wieszcza.
 Usiłowania te Rządu Narodowego pozostawiły w gruncie wielce urodzajnym ziarno odrodzenia narodu polskiego, jako potęgi politycznej, kojarzącej narody dla budowania, utwierdzania i dalszego rozwijania cywilizacyi.
 Ziarno to, rokujące błogi owoc dla ludzkości, wzrastać będzie z podwojoną siłą, gdy miną czasy bezpłodności reak-