476 Grzegórz I.—II Papież. glady zabytki przeszłości; naukowe też znaczenie G'a polega głównie na tem, że myśli ś. Augustyna i innych sobie przyswajał i samodzielnie je w praktycznych celach spożytkowywał. G. nie zawsze był pisarzem krytycznym, ale jest to cecha wspólna ówczesnym pisarzom. Praktyczność przeważała w charakterze tego męża, więc jako pisarz chrześcjański mało przywiązywał wagi do starożytności greckich i rzymskich, choć nie można powiedzieć, by niemi gardził; nie zasługuje też na wiarę, co o nim pod tym względem podają niektórzy późniejsi pisarze, jak np. Jan z Salisbury, podług którego G. kazał spalić bibljotekę paiatyńską i historję Liwjusza, tamtę dlatego, aby podnieść powagę Pisma św. i zachęcić do jego czytania, tę—aby cuda opisywane przez historyka rzymskiego nie służyły do podsycania przesądu pogańskiego (wywody ob. Pingaud, La politiąue de s. Greg. le Grand, Paris 1 872). Również za prosty twór fantazji uważać należy opowiadanie Jana z Salisbury, jakoby G. ces. Trajana potokiem łez swoich wyzwolił z piekła. Dzieła G'a: Opera omnia cura Berth. Rembolli, Paris. 1518; cura Huldrici Coccii, Basileae ap. Frobenium, 1551, 1564;—ed./o. Gillotius, Paris. 1571;—curante Petro Tussianensi, Romae 1588 — 93, 6 v. f., ib. 1613, Duaci 1615;—labore Petri Gussnimillaei (GoussainviIle), Paris. 16 75, 3 v. f.; najlepsze: — studio et labore monachorum ord. s. Benedicti e congr. 3. Mauri (Djonizego de Sainte-Martbe i Wilh. Bessin), Paris. 1 705, 4 v. f.; wydanie to w części pomnożył, a w części skrócił J. B. Gallic-cioli, Yenet. 1 768— 76, 17 v. in-4; przedruk. Mignę, Patrol, lat. t. 75—79. O innych wydaniach ob. J. A. Fabricii, Bibl. lat. med. Pierwsze miejsce w wydaniu benedyktyńskiem zajmują dzieła eg ze g e ty cz no-m o-ralne: 1) Ezpositio in Jobum, seu Moralium libri XXXV. Rozpoczął to dzieło G. jeszcze w Kpolu, ok. r. 570, na prośbę Leandra, bpa sewilskiego, posła od króla Wizygotów do cesarza kplskiego; skończył zaś w Rzymie ok. r. 590. Osiłuje on tu podać najprzód historyczne objaśnienia, aby z nich wysnuwać allegoryczne, a z tych wyprowadzać moralne nauki (Epist. ad Leand. c. 3: list ten stanowi przedmowę). Właściwie jednak mało się zajmuje wykładem historycznym i objaśnianiem wyrazów; więcej się podoba G'wi szukanie głębszej myśli w pojedyńczych słowach i wierszach, co go prowadzi do szerokich wywodów allegory-cznycb. Obok nich podaje mnóstwo uwag nad pojedyńczemi artykułami wiary i moralności chrześcjańskiej, zastanawia się nad najrozmaitszemi stanowiskami i stosunkami życia ludzkiego tak, iż dzieło słusznie nosi tytuł Moralia, bo jest kodeksem moralności. Ta treść i powaga autora sprawiły, że dzieło szeroko się rozeszło i wielkiej używało powagi. Z niego wyciągi (Excerpta) wydawali: Tujo, bp Saragossy,ok.r. 649;Paterjusz,uczeń ś. G'a, i in. Przekładali je: na język niemiecki Kotker, na hiszpański Grimoald przy końcu XI w., nie mówiąc o późniejszych przekładach. 2) Homiliae in Ezechielem prophetam w 2 księgach, przypisane Marynjuszowi, bpowi Rawenny. Miewał je G. do ludu, podczas gdy Longobardowie pustoszyli Italję i oblegali Rzym, ok. r. 5 95 (według benedyktynów ok. r. 59 2). Jest ich 12 w pierwszej księdze i zajmują się wykładem 3-ch pierwszych rozdziałów Ezechiela i części 4-go; w 10 innych homiljach (ks. II) wykłada G. rozdział XL Ezechiela. 3) 40 homiliarum in Etangelia libri 2, z przedmową do Seknndyna, bpa Taorminy, z której dowiadujemy się, że pólowa tych homilji była rzeczywiście wypowiedzianą przez G'a, a drugie 20 on-podyktował, aby następnie mówione były do ludu. We wszy-
