Gracjan.—Gra-Diakon. 347 stało bez najwyższego kapłana i bez posiadanych dotąd dóbr, które podtrzymywały jego byt, nawet kiedy przestano w nie wierzyć, i których strata była mu przeto najdotkliwszą. Oburzenie kapłanów, zwolenników i przyjaciół dawnej wiary było ogromne i objawiło się nietylko w skrytych szemraniach, ale i w publicznych protestacjach, i bardzo jest pra-wdopodobnóm, że obrażony i zagrożony ostatecznie w swoim bycie poganizm, wraz z arjanizmem, przyczynił sig niemało do wrychle potóm wybuchłego rokoszu, w którym G. stracił życie. Rokosz ten podniósł Maksym, dowódca wojsk w Brytanji, rodak i niegdyś towarzysz Teodozju-sza. Ogłosił sig on cesarzem, i z 30,000 żołnierzy i stoma tysiącami uzbrojonego chłopstwa wtargnąwszy do Gallji, utwierdził sig w Trewirze i ztamtąd pozyskiwał sobie stronników, nawet migdzy osobami zbliżone-mi do G'a. Kiedy liczba ich wzrastała z każdym dniem, G. musiał uchodzić z Paryża i udał sig do Włoch, ale pod Lugdunem został wcią-gnigty W" zaaadskg i zamordowany przez siepaczy Maksyma (383). Widzieliśmy, jakim G. był cesarzem. Był on także przyjacielem i protektorem nauk i sam, ręką wprawioną do boju, pisywał wiersze na cześć bohaterów. Znać było w tóm naukę jego mistrza Auzonjusza, którego on' mianował konsulem i udarowa! togą, jaką cesarze nosili w swoich tryumfach. Za jego panowania, pod rządami Teodozjusza, na wschodzie odbyi sig (381) trzeci sobór powszechny w Konstantynopolu, na którym zagojone było ile możności zgubne rozdwojenie w Kościele, sprowadzone przez arjanizm, potępiona nowa herezja Macedonjusza i położono mocne zasady jedności religijnej, będącej zbawieniem państwa, o ile ono mogło być zbafiionćm. Następcą G'a był jęgo towarzysz i przyjaciel Teodo-zjusz. Ten pomścił się jego śmierci i doprowadził do końca jego dzieło, co zjednało mu tytuł wielkiego. S. S. Gracian Baltazar, hiszpan, rodem z Calatayud, do jezuitów wstąpił 1610 r., mając lat 19; wykładał najprzód nauki wyzwolone, potem filozofjg moralną i Pismo ś., słynął w swym czasie jako dobry kaznodzieja; um. 6 Grud. 1 6 58 r. na rektorstwie w Tarakonie. G. byłby znakomitym pisarzem: posiadał bowiem rozległą erudycję i dowcip i zmysł spostrzegawczy, lecz te wszystkie zalety popsuła w nich chęć ubiegania się za nowością, nadzwyczajnością, ztąd sta! się dziwacznym. Większą część dzieł swych wydał pod imieniem brata swego Wawrzyńca Gracian. Na poski język przełożone są: Kl Discrelo (Człowiek uniwersalny, z franc. przełóż. P. Brzostowski, pis. w. ks. L., Wilno 1 7 62) i Oraculo manuał y arte dc prudeneia (Baltazar Gracian doskonalący dworskiego człowieka przez 300 maksym, polskim językiem wyłożonych przez ks. Wacł. hr. Sierakowskiego, Kraków 1802; inny przekład tegoż dzieła p. t. Maksymy ks. Baltasara Graciana przetłum. przez ks. Aleksandra Brodowskiego S. J., Sandomierz 1 7 64; Wilno 1 7 65). Inne pisma Ga ob. De Backer, Biblioth. X. W. K. Gra-Diakon, cysters z Wągrowa, żyjący w XVI w., przetłumaczył z łacińskiego wierszem polskim Aureljusza Lippus'a Oratio de Passione Domini, Pułtusk 1533, i wydał p. t.: Passje albo kazanie o Męce Pańskiej Aur. Lippusa temi czasy z łacińskiego na polski język przełożone, 156 7, i osobno Godzinki małe o Pana Krystutowym krzyżu z Kościołem powszechnym swą rzecz prowadzące, wydane przez Jana Patruasa, bibljp-folę poznańskiego, 156 7.
