Graal.—Grabę. 341 Btaroangielskich, starofrancuzkich i niemieckich legend ma za treść rozpowiadanie wędrówek Józefa z Arymatei, założyciela „okrągłego stołu," tudzież czynów królów graalowych: Titurel'a, Frirauntel'a i Anfortes'a. W poemacie Wolframa, syn królewski Parcival z woli matki wychowywał się w samotni leśnej, aby nie poznał świata i nie dowiedział się o losie swego ojca, zabitego w walce. Zdjęty wszakże tęsknotą za życiem w świecie, opuścił matkę, której z boleści pękło serce, i udał się na dwór króla Artusa, gdzie młodzieńcza jego piękność i odwaga zjednała mu umysły wszystkich. Później ożenił się z królową, którą uwolnił od nieprzyjaciół, ale czując pociąg do rzeczy wyższych, niezaspokojony szczęściem domowćm, poszedł w świat dalej. Nie wiedząc ó śmierci matki, chciał ją odszukać i szukając trafił na zamek Mont.salvaz. UMry v> Graala, gdzie wuj jeao trAi A»fo. (,<=». lezat chory i mógłby był wyzdro-wioi, »JjUy oocy przybysz jaki, nie namówiony do tego, sam przez się zapytał o jego cierpienie. Parcival nie zrobił tego zapytania i poszedł dalej. Gdy się dowiedział potem, że był na zamku G'a i że lekkomyślnością swoją udaremnił powołanie swoje na graalowe królestwo, gdy nadto zebrani rycerze „okrągłego stołu" gorzkie czynili mu z tego powodu wyrzuty, serce jego w straszliwćm oburzeniu podniosło się przeciwko Bogu. Pięć lat, błądził po świecie z rozpaczą, w śród' walk przeróżnych, a zawsze poszukując Graal'a. Jakiś rycerz wskazał mu w pobliżu mieszkającego pustelnika. Pustelnikiem tym byl wuj Parcivala Trtvrecenl\ ten skłonił rycerza do pokuty, a pojednawszy go z Bogiem, i umysł jego pokornem poddaniem się woli Bożej przejąwszy, puścił w świat dalej. Parcival wrócił do Artus'a i tam otrzymał wiadomość, że z woli Bożej wybrany został na króla graalowego. Udał się tedy do Montsakaz zrobił zapytanie, jakie zrobić należało, Anfortes wyzdrowiał i Parcival został królem. „Parciral (mówi Sepp, Das Ileidenth. u. seiue Bedeutung far das Christenthum) jest bohaterskim przedstawicielem ludzkości zachodniej. Poemat opisuje jego rozbudzenie z marzeń dziecięcych, jak później popadłszy w zwątpienie i niewiarę, przechodzi obojętnie około najwyższego dobra, jak błądzi po drogach świata, ale pomimo tego bezustannie dąży ku wyższemu poznaniu. Pychę jego zwycięża pokora, żądza wiedzy znajduje nasycenie w wierze i tym sposobem dochodzi on do widzenia i posiadania wiekuistego pokoju i nie kończy, jak Faust, piorunujący rozpaczliwie pko światu i Bogu." W końcu swojej epopei Wolfram opowiada, jak syn Parciyala Lohengrin wychowywał się na zamku G'a i jak później, odpowiednio do wyroczni G'a, dany był księżniczce bra-banckiej za męża, z warunkiem, aby nigdy nie pytała czóm jest jej mąż. Księżniczka zapytała i Lohengrin ją opuścił. Dodkładne przedstawienia legendy G'a i literaturę przedmiotu ob. u L. Lang, Die Sage vom hl. Graal, Mtlnch. 1863. Grabę Ernest, teolog protestancki, ur. 10 Lipca 1666 w Królewcu, był synem tamecznego professora historji i teologji. Kozczytawszy się w dziełach Ojców Kościoła, przyszedł do przekonania, że reformacja wprowadziła odszczepieństwo i że Kościół musi mieć nieprzerwane następstwo kapłanów. Umyślił przeto zostać katolikiem i w obszernćm podaniu do elektorskiego kollegjum w Sambji, w Prusach, wyłożył swoje wątpliwości o wyznaniu luterskićm. Z rozkazu elektora brandeburgskiego trzej teologowie protestanccy: Spener, Sanden i Bajer, musieli odpierać na pi-
