Gotowie. 323 lów, oraz postanowiono, że każdy monarcha przy wstąpieniu na tron miał być obowiązywany przysięgą nie sprzyjać ani heretykom, ani żydom, a podtrzymywać jedynie religję katolicką. Jeszcze Chindaswind kazał zebrać prawa Westgotów i przetłumaczyć je na ówczesny język hiszpański. Ta znakomita praca była ukończoną za panowania jego syna i utworzyła kodeka nazwany Fuero juzgo (Forum judicum), złożony z ksiąg dwunastu, który został zatwierdzony przez zgromadzenie możnych (proceres). Weszły tam dawne prawa Gotów i dopełnienia ich z prawodawstwa rzymskiego; zniesione były dawniejsze zakazy związków małżeńskich pomiędzy gotami i rzymianami i wszystkie inne przedtem obowiązujące prawa, nawet prawo rzymskie, z pozostawieniem jedynie dla cudzoziemców juryzdykcji ich władz. Receswind panował spokojnie i opiekował się oświatą, ale po nim królestwo Westgotów zaczęło chylić się mocno ku upadkowi. Jedną z fatalnych tego przyczyn była elekcja królów. Od wygaśnięcia dynastji Bałtów rachują około dwunastu familji, zasiadających na ich tronie, i każde bezkrólewie nie obchodziło się bez zamieszania. Ograniczenie władzy królewskiej dawało znowu możnym aż nadto okazji do wichrzenia. Nie jeden z królów hiszpańskich ówczesnych przypłacił je i koroną i życiem. Grzegorz turoneński (III 30) mówi: „Gotowie mają ten obrzydły zwyczaj (Hanc detestabilcm consuetudinem), że kiedy im król się nie podoba, to go zabijają i wybierają innego." Nie bez przyczyny tedy obrany królem po śmierci Receswinda (6 7 2) Wamba wahał się z przyjęciem korony, której godnym był i przez swoje urodzenie i przez swoje cnoty. Jakoż, ledwo ją przyjął, podniósł przeciwko niemu rokosz HU leryk, książę Septimanji, pobudziwszy do buntu i Basków. Wamba, sam zajęty wyprawą na Basków, wysłał przeciwko Hilderykowi wojsko pod dowództwem greka Pawia, który, zająwszy kraj od Ebro do gór Pirenejskich, sam ogłosił się królem. Takie zamieszania świadczą mocno o upadku ducha publicznego w ówczesnej Hiszpanji, i były pewną zapowiedzią rychłego upadku państwa. Przyczynił się do tego niemało upadek patrjotyzmu i cnoty w duchowieństwie. Biskupi, przedtem stojący zawsze po stronie ludu i strażnicy swobód narodowych, a wraz z tem podtrzymujący władzę królewską i powagę tronu, porządek i panowanie prawa, teraz łączyli się z wichrzycielami. Wamba bronił dzielnie korony, którą przyjął niechętnie. Uśmierzywszy prędko powstanie Basków, obrócił się na pozostałych buntowników, pobił ich i zdobył wszystkie ich warownie. Sam Paweł, greczyn, dostał się w jego ręce i został skazanym tylko na dożywotnie więzienie. Historja nie podaje, czyli je wysiedział do końca. Wamba widząc, co wyrabia duchowieństwo, postanowił ograniczyć jego władzę i wpływy, i w tym celu obowiązał je narówni ze świeckimi do służby wojskowej. To fostanowienie zupełuie niestosowne obaliło do reszty powagę i karność duchowieństwa, które dotąd stanowiły jego główną siłę, a w nićm siłę państwa. Duchowieństwo, jakkolwiek słusznie rozżalone na postanowienia królewskie, rzuciło się także bardzo niewłaściwie do spiskowania i wysadziło pretendenta do tronu, niejakiego Erwik'a, syna pewnego greckiego przybłędy, który przez żonę został nawet powinowatym króla i, według puszczonej zręcznie po Wamby śraiercfpogloski, miał być nie kim innym, jak nieznanym potomkiem ś. Hermenegilda. Spiskowi nie robili nawet powstania, a zadali królowi jakiś narkotyk, uśpionego ostrzygli i ubrali w suknię mniszą, poczćm Erwik był przez biskupów ogłoszony królem i uroczyście koro-
