Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 309.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

300 Górski. szczegółowo. Dr. Kętrzyński nazywa go kodeksem KarnkowskiegO L Tejże redakcji, ale pełniejszym, a pod względem dat i objaśnień najlepszym jest tak zwany kodeks Karnkowskiego II, dotąd najlepiej znany i za jedyny oryginał poczytywany. Składa się z 2 7 yoluminów. Ułożył go 6. i na kilka lat przed śmiercią ofiarował senatowi polskiemu (d. 7 Września 156 8). W kilka lat później kodeks ten przeszedł do Karnkowskiego, nabyty od Jana Tomickiego, kasztelana gnieźnieńskiego, brata Piotra. Z niego to Karnkowski dla mającego przybyć do Polski Stefana Batorego ułożył treść p. t. Rerum gestarum... Sigismundi 1... Compendium. Po śmierci Karnkowskiego (f 1 603) zbiór ten rozproszył się tak, iż dzisiaj tylko kilka tomów oryginalnych się znajduje, rozproszone po bibljo-tekach: w Kórniku (tom II, X, XIV i XXIII), we Lwowie, w bibljotece Ossolińskich (tom V, VII i XX), w Krakowie, w bibljotece uniwersyteckiej (t. III), i w Paryżu, w bibljotece księcia Władysława Czartoryskiego (t. XIX i XXVII). Trzeci, kodeks Opaliiiskiego, późniejszy od dwóch poprzednich, ale jeszcze pod kierunkiem Górskiego spisany, przypisami jego opatrzony, odznacza się porządkiem chronologiczuym, daleko lepszym niż w poprzednich; a lubo najwięcej zbliżony do Kod. Karnk. II, jednak poprawniejszy od niego. Właścicielem tego kod. był Jędrzej Opaliński, marszałek wiel. koron., współczesny Górskiemu. Na nieszczęście ocalało tylko 5 tomów oryginalnych (II, IX, XIII, XIV i XVIII, są w Kórniku) i kilka w kopji. Oprócz tego są w różnych bibljotekach kopje tej drugiej redakcji, ale od którego kodeksu pochodzą, trudno oznaczyć, ltównież nie wiadomo, do jakiej kategorji należy Kodeks, niegdyś własnością bibljoteki jagiellońskiej w Krakowie będący. Składał się pierwotnie z XIX tomów, ale już w 17 77 brawowało tomu I i IV. Około tegoż czasu przeniesiony był do Warszawy i czas jakiś znajdował się w muzeum Załuskich, gdzie go miano przepisać. Po upadku rzplitej większa część dostała się do Petersburga, lecz wiadomo tylko o jednym tomie, tam się znajdującym (tom XVII); kilku innych są kopie w różnych miejscach. Niezależnie od tych zbiorów, jest jeszcze kilka tomów Fragmentów, w których są bruljony dokumentów z poprzednich zbiorów i często oryginalne dokumenty, nie znajdujące się w Tomicjanach, a odnoszące się do panowania Zygmunta I i Zygmunta Augusta. System jest ten sam co w Tomicjanach, lecz są częste Inki w latach. Pism tych jest 12 tomów, tu i owdzie rozrzuconych. Wiele dokumentów jest ręką Górskiego pisanych, ale więcej pózniejszycb kopji. Dodać wreszcie należy trzy rękopisma G., w bibliotece jagiellońskiej będące: a) Rerum Li-voniearum liber (z lat 1556 i 1 557); b) De rebus Ser. Sigismundi Augu-sti Pol. Regis (r. 1552 —1558) i c) Rerum Transihamcarum liber (1554 — 1 555). Wszystkie te pisma, przez Górskiego zebrane, odznaczają się wiernością w przepisywaniu, jak to widać przy porównaniu ich z autografami, lub dokumentami oryginalnemi. Czasem tylko niektóre dokumenty u G. będące mają inną datę, aniżeli oryginały wydane z kancellarji królewskiej. Przyczyną tego jest, że G. nie kopjował oryginałów samych, ale przepisywał często z ksiąg kanclerskich. W tych księgach, przy pier-wotnóm spisywaniu dyplomu, albo nie położono wcale daty (i to bardzo często się zdarza u G.), albo położono datę pierwotnej redakcji dyplomn; w samym zaś dyplomie pisano datę późniejszą, t. j. datę podpisu królewskiego, lub kanclerskiego. W każdym razie, jeżeli pod względem datj