184 Girald. znaczenia. Upadek Wilhelma Longchamps uwolnił i G a od włożonego nań urzędu i przywrócił mu dawną swobodę do pracy. Jakoż w ciągu 7 lat od swego usunięcia się od spraw publicznych, baz podziału oddany był nauce, aż znowu r. 1198 kapituła menewieńska ten spokój mu przerwała, przedstawiając go Ryszardowi i arcybpowi kantuaryjskiemu na biskupstwo tejże djecezji; wprawdzie i tym razem przedstawienie pozostało bez skutku, mimo to jednak w następnym roku znów go kapituła obrała, na co i król Jan Bez Ziemi dał swe przyzwolenie. Lecz potem król zmienił zdanie, w skutek czego nastąpił nowy wybór biskupa, a G. udał się do Rzymu, w celu bronienia przed Papieżem Innocentym III praw kapituły i przywilejów kościoła menewieńskiego. Powstał ztąd spór między nim a arcybpem prymasem kantuaryjskim; spór ten toczył się przez kilka lat w Rzymie, zakończył się tem, że Innocenty III r. 1503 wydał rozkaz zarządzenia nowego wyboru na obsadzenie stolicy menewicńskiej. Obrany został Gaufred; wtedy G. zaniechał dalszego ciągu procesu, mającego jeszcze na celu przyznanie kościołowi menewień-skieinu godności metropolitalnej, i zrzekł się swego archidjakonatu. Jak długo potem jeszcze żył i kiedy umarł, nie wiadomo. Ale choć w tak podeszłym już wieku, aż do końca życia pracował i ostatnie lata swoje, wolny już od zajęć publicznych, naukom poświęcił. Był to człowiek wielkich zalet i wiedzy niepospolitej, mówca znakomity, zajmujący w o-powiadanin, bystry w spostrzeganiu, przyjemny w pisaniu. Z licznych pism. jego jasne i dokładne można mieć pojęcie o stanie rzeczy w Brytanji za czasów jego. Szkoda tylko, że próżność i charakter niespokojny psuły te niezaprzeczone jego zalety. Zarzucają mu także, że wierzył w zabobony, a to z powodu, że wiele w pismach swoich opowiada o snach i widzeniach, i że zamieścił w nich wszystkie, ile ich zebrać mógł, przepowiednie Merlina, za co mu raczej wdzięczność się należy. Pisma po nim pozostałe są następujące: 1. Topographia Hiberniae. 2. Etpugnatio Ilibermae, the Historia caticinalis Silcestrii Giraldi Cambrensis; oba te pisma zawierają bardzo ciekawe wiadomości o ówczesnym stanie Kościoła w Irlandji 3. Itinerarium Cambriae, seu laboriosae Balduini ar-ehiep. cantuar. per Walliam legationis descriptio. 4. Descriptio Cambriae. 3. Descriptio et mappa Walliac. 6. Libri II de rebus a se gestis, bardzo przyjemne do czytania, z dodatkiem wielu listów. 7. Żywoty i legendy: i. Gotfryda, arcybpa Yorku; i. Remigjusza z Linkolnu; i. Dawida, arcybpa menewieńskiego; ś. Etelberta, króla Essexu. 8. De principis instru-ctione distinctiones tret, dzieło bardzo obszerne i godne druku. 9. Gemma ecclesiastica, dzieło traktujące o sakramentach do zbawienia potrzebnych, o uczciwości i powściągliwości duchownych, o teologji i karności kościelnej w ogólności. I ta książka nie ogłoszona drukiem, czego należy żałować. Innocenty III, gdy Girald, jak sam to opowiada, przedstawił mu to pismo swoje, z wiellciem zajęciem je czytał i dał do czytania kardy-łom. 10. De jure et statu meneciensis ecclesiae distinctiones seu dialogi septem. 11. Symbolum electorum. 12. Speculum Ecclesiae, sive de mona-iticis ordinibus et ecclesiaiticis religionibus, pismo wymierzone nie przeciw zakonom, jak o to Giralda niesłusznie obwiniano, ale przeciw zakonnikom ówczesnym, których zdrożności bez pobłażania i w sposób bardzo gwałtowny wytyka. Niektóre dzieła G'a są ap. Camden, Anglica etc., Francf. 1602, inna ap. Wharton, Anglia sacra, Lond. 1691 t. U; ra-
