Genealogje. 83 crthod. IV 14) Helfego mienią synem Melchi'ego. Mówimy: domyślać się można; rzeczywiście jednak przyczyna niewiadoma. Ten sam bowiem św. Grzegorz nazjanzeński, który Helfego mieni synem Melchfego, gdy za ś. Łukaszem wylicza przodków P. Jezusa, wymienia Lewiego i Matbat'a (Carm. cit.); a i ś. Augustyn (Quaest. de Deuter. 46, 2) wspomina oba ostatnie nazwiska, chociaż także mieni Helfego synem Melchfego (Retract. 1. c.). Na wytłumaczenie różnicy między obu genealogjami przyjmowano różne hypotezy: l) Jedni mniemali (ob. Polus, Synopsis criticor. ss. in Mat. l, 16), że u obudwóch Ewangelistów jest ta sama genealogja, tylko 0 różnych imionach i z odmiennemi opuszczeniami. Lecz przeciw tej hy-potezie dosyć powiedzieć, że Natan był synem Dawida, różnym od Salomona (I Par. 3, 5). Musimy zatem przyjąć, że Mateusz przedstawia inną linję genealogiczną, a Łukasz inną. Pod tym zaś względem najmniej prawdopodobieństwa ma przypuszczenie, 2) że Mateusz podaje przodków Marji, jak to utrzymywał bezimienny autor dziełka Analyse de disser-tations sur differents sujets. Dissertation sur la genealogie de J.— Chr., Bruxelles 17 59. Dla uzasadnienia swej hypotezy autor ten utrzymywał, że w tekście Mat. 1,16 stało: „Jakób zaś zrodził Józefa, ojca Marji", nie męża. Lecz takie przypuszczenie jest wręcz przeciwne dalszemu opowiadaniu, gdzie Ewangelista ciągle Józefa nazywa mężem i oblubień-cem Marji (Mat. 1,19), Marję oblubienicą Józefa (ib. 1,20.24. Luc. 2,5) 1 mówi o ich zaślubieniu (Mat. 1,18). 3) Poczynając zwłaszcza od w. XVI bardzo wielu utrzymuje, że Łukasz podaje genealogję Marji, Mateusz zaś genealogję Józefa. Co do tego ostatniego punktu, z wyjątkiem wspomnianego autora Analyse etc., prawie nie ma różnicy między kommentatorami; wszyscy bowiem dawniejsi i nowsi przyznają, że Mateusz wylicza przodków Józefa, jak to widać z samego tekstu. Co zaś do Łukasza, przypuszczenie, że on podaje przodków Marji, opierają na następnych dowodzeniach: a) Joachim był ojcem Marji, jak jest powszechne podanie; Joachim zaś, czyli Eliacim jest . tćm samćm imieniem co Heli. b) W skutek tego w Luc. 3,2 3. czytać należy: Kai a&toę ijv o 'Irprię wasi !tv tpiaxovta ipyóasyo; wv (<o; łvo[itCsto otoę 'I<i)ar(ę) zob '11X1. „A ten był Jezus jakoby rozpoczął trzydzieści lat (jak mniemano, syn Józefa), który był (synem) Helfego." Słowa too 'HXl odnieść należy do Jezusa, nie do Józefa, bo w genealogjach często się zdarza, że syn znaczy to samo co wnuk, lub dalszy potomek. P. Jezus więc nazwanym jest przez Łukasza synem Helfego, bo był wnukiem jego, a synem Marji, córki Helfego. c) Jeżeli zaś koniecznie toó HXi odnieść należy do Józefa, to i Józef, jako zięć Helfego, z powodu swej żony może się nazywać synem Helfego: mb 'HXl. Lecz imię Heli (ob.) jest zupełnie róźnćm od Joakim, v. Joachim, v. Eliacim. Kównież nie ma żadnej podstawy i trudności nie rozwiązuje 4) hypoteza Franciszka Łukasza z Bourges (Lucas Hrugensis, Commen.), który mniemał, że Łukasz wylicza przodków Marji po kądzieli, i Helfego mieni ojcem matki Marji. Najpowszechniej zaś przyjmują 5), że obie gen. wyliczają przodków Józefa. Przemawia za tćm najprzód sam tekst, w natnralnćm znaczeniu wzięty: Jakób zaś zrodził Józefa męża Marji, mówi Mateusz; Józef (był synem) Ileli ego, mówi Łukasz. Tak też utrzymywali wszyscy Ojcowie i pisarze kościelni aż do w. XV, z wyjątkiem jednego tylko autora Quaestionum de Yetere et Novo Testąmento (pismo to przypisywano ś. Augustynowi
