Galilea. 19 na Saturnie, plam na słońcu, z których ruchu wnosił znowu o wirowym ruchu słońca. G. odkrycia te swoje ogłosił w dziele Sidereus nuncius {1610). Wielki książę toskański Kosma II powołał G'a na pierwszego professora matematyki do Pizy i to bez żadnego obowiązku miewania prelekcji, aby zupełnie swobodnie mógł się swoim badaniom naukowym poświęcać. Ale czem więcej z jednej strony ceniono zasługi uczonego męża, tem silniej występowali pko niemu zawistni mu uczeni, których sławą swoją zaćmiewał; wreszcie udało się im, że trybunał inkwizycyjny zawezwał go przed swój sąd (1613). Okazję do tego dnia żarliwość, z jaką G. bronił systematu Kopernika. Systemat ten miał wówczas wielkie jeszcze niedokładności, które dopiero z biegiem czasu zostały wyświecone; przypuszczenie ruchu ziemi przez powietrze przeciwiło się tak bardzo wszystkim dotychczasowym doświadczeniom, a objaśnienia Kopernika i Galileusza były tak jeszcze niedostateczne, iż można było wówczas pko nowej nauce twierdzić: „że tłumaczy ona dobrze zjawiska na niebie, ale zostaje w sprzeczności ze wszystkiemi zjawiskami spostrzeganemi na ziemi." Gdy zaskarżenie było podane, trybunał inkwizycyjny nie mógł pominąć go obojętnie, bo szło tu o kwestję rozumienia jednego z miejsc Pisma ś. (Jozue 10, 12. 13). Protestanccy egzegeci korzystając z tej okoliczności, że w tłumaczeniu tego miejsca, odpowiednio do postępu nauki, trzeba było odstąpić od litery, pozwalali sobie uogólniać takie zachowanie się względem tekstu biblijnego i stosować je do miejsc innych, a mianowicie dogmatycznych. W obec takiego niebezpieczeństwa, trybunał nie chciał odstąpić od znaczenia dosłownego tekstu biblijnego dla teorji jeszcze wówczas niedostatecznie wyświeconej. Nowa nauka została przez kwalifikatorów teologicznych uznana za fałszywą filozoficznie i przeciwną Pismu Św., pozwolonem wszakże było wykładać tę naukę jako hy-potezę. Tożsamo było zalecone Galileuszowi r. 1616. Trybunał kościelny chciał tym wyrokiem powstrzymać nauki przyrodnicze od nieprzyjaznego stanowiska względem Objawienia i zabezpieczyć wiarę od zmienności jednostkowych przekonań, dopókiby nie wyświecił się spór naukowy, a przytem chciał od Galileusza posłuszeństwa, jako od wiernego syna Kościoła. G. jednak nie trzymał się w nakreślonych sobie granicach. W szesnaście lat potem wydał on swój Djalog o dwóch największych sy-stematach świata, o systemacie Ptolomeuszowym i Kopernikowym (Dialogo de'due massimi sistemi del mondo Tolemaico e Copernicano, 163 2), gdzie stary system ptolomeuszowy wystawiony jest na pogardę i na pośmiewisko. Ogłoszeniem tego dzieła G. pokazał wyraźne nieposłuszeństwo trybunałowi kościelnemu; wezwany tedy 1633 r. został przed inkwizycję; wszakże deklamacje o zawziętśm prześladowaniu Galileusza są tendencyjnie zmyśloną bajką. Galileusz mieszkał naprzód w pięknej willi Medici, w mieszkaniu posła toskańskiego, u przyjaciół swoich, a krótki czas tylko, bo 14 dni, w gmachu inkwizycji, w mieszkaniu fiskalisa i wcale nie w zamknięciu, bo wychodził z mieszkania i przyjmował gości, poczśm znowu wyznaczono mu mieszkanie w willi Medici (Tak pisze Niccolini, ówczesny poseł toskański w Rzymie, ap. Vmturi, Memoria e lettere inedite finora e disperse di Galileo Galilei, Modena 1818, 2 t.). Rezultatem badania trybunału było, że G. uznany został za winnego sprzyjania i popierania zdań heretyckich, że klęcząco błędy swoje miał odwołać (czego dokonał 22 Lipca 163 3) i na czas jakiś na łagodne więzienie został
