Galfryd. 15 (wyd. Cl. Menardus, razem z Bonifacego VIII mowami, podczas kanonizacji ś. Ludwika mianemi, Paris 1617); także ap. Joimille, Hist. de S. L., Paris 1666; ap. Da Chesne, Script. hist. Franc. V 4-14; ap. Bolland. Acta SS. 25 Aug. V 541; ap. Bouąuet, Recueil, t. 20 p. 3.—3. G. z Monmouth (Geoffrey, v. Jeffrey ap Arthur of Monmouth; Galfridus Monemuthensis, v. Monmutensis, y. de Monumeta), brytańczyk, zapewne ar-chidjakon kościoła w Monmouth, zkąd posunięty na bpstwo w St. Asaph (1152 r.), w Wallji. Przed zaburzeniami domowemi uciekając, schronił się do Anglji (1154), gdzie król Henryk mile go przyjął i tymczasowo powierzył zarząd opactwa abindońskiego. R. 117 5 duchowieństwo dje-cezji Asaph, zebrawszy się na synod, zażądało od arcbpa kantuaryjskiego, żeby albo Galfryda zniewolił do powrotu na bpstwo, albo kogo innego na jego miejsce naznaczył. Galfryd, spodziewając się zostać opatem w Abin-donji, zrzekł się bpstwa; tymczasem i opactwo kto inny otrzymał. Rok jego śmierci niewiadomy. Napisał: Chronicon, v. Historia Britanniae libri XII, seu Britanniae utriusgue regum et principum origo et gęsta insignia, gdzie obok historji zamieszczonych jest wiele baśni. W przedmowie do tej kroniki mówi, że napotkawszy dawną jakąś historję, pisaną w języku brytańskim, a zawierającą dzieje królów Brytanji od Brutusa, pierwszego jej króla, aż do Kawaltadra (r. 189 po Chr.), przełożył ją na język łaciński; o następnych zaś królach, aż do swoich czasów, czerpał z innych kronik. Dzieło to G. dedykował Robei-towi, księciu Gloucester; zachętę zaś do niego miał od Gwaltera, archidjakona oksfordzkiego, który dostarczył G'wi owej historji po brytańsku pisanej. Kronika G'a wydaną była: najprzód w Paryżu: ab Ascensio, eura et impendio mgri Iconis Cavellati, 1508 r.; ab Ascensio, rursus majore accuratione impressa, ib. 1517;—ed. II. Commelinus, w Ber. Britan. scriptores, Heidelberg 1587 s. 1—92. Wydanie paryzkie z r. 1517 dzieli się na 9 ksiąg, Commelina zaś na 12; pierwsze bowiem 4 księgi edycji Commeliu'a stanowią księgę I w edycji paryzkiej. Nowsze wydanie: Historia Britonum in Anglia nunc pri-mnm ex 9 codd. mss. edita ab J. A. Giles, Londini 1844 (w Scriptores Monastici ed. J. A. Giles). Wspomniany Robert of Gloucester skrócił kronikę G'a w języku angielskim (Rob. of. Gl. Chronicie, ed. Th. Hearne, Oxford 172 4, ib. 1810, 2 V. in 8), a Ponticus Yirunnius Tarcisinus, j 1520, w łacińskim (p. t. Britannica historia, Aug. Vindel. 1534; Hei-delb. 1542; ap. Commelin. Rer. brit. script. s. 9 3..). Przekłady całej kroniki G'a: The british history of G. of. M. translat. by Aaron Thompson, Lond. 1718; nowe wyd. popraw, przez J. A. Giles, ib. 1842;— translat. by J. A. Giles, w Bohns Antiquarian library, IV 89.. (Lond. 1848). Gottfriecfa von Monmouth, Historia regum Brit. mit literar. histor. Einleit. in deutsch. Uebers., herausg. von San-Martę (A. Schulz), Halle 1854. Drugióm dziełem, pospolicie G'wi przypisywanem, jest Prophetia anglicana Merlini Ambrosii Britanni, ex incubo olim, ut hominum fama est, antę annos 1200 circiter in Anglia nati, Vaticinia et praedictiones a Galfre-do Monumetensi latine comersae, albo De vita et vaticiniis Merlini carmen. Przepowiednie te są tylko wierszowym przekładem z jakiegoś brytańskie-go dzieła. Galfryd zresztą mówił prozą o Merlinie i jego proroctwach w IV księdze swej Kroniki (cf. Merlin) i wynosi go nad Izajasza. Prophetia anglicana znajduje przy wydaniach Kroniki G'a przez Cavellati i Com-melin'a, i przy wykładzie Alana (ob.) de Insulis na Merlin'a (Frankf. 1603,
