tępionem nie zostało. Zaledwie bowiem umarł Pipin, począł Ratbod nad tém przemyśliwać, jakby i panowania Franków się pozbyć i chrześcjaństwo z granic swego państwa usunąć. Kościoły chrześcjańskie, będące dotąd pod opieką Franków, zostały zburzone, kapłani wypędzeni a w miejsce świątyń chrześcjańskich powstały na nowo bóżnice pogańskie. Zapewne wszystkie prace Willibrorda byłyby w niwecz obrócone, gdyby Ratbod w Karolu Martelu nie był znalazł silnego przeciwnika, a Willibrord w Bonifacym wielkiego współpracownika. R. 716 odniósł Karol Martel zwycięztwo nad połączonemi wojskami Neustrji i Fryzji i w tymże samym roku przybył Bonifacy pierwszy raz do Fryzji. Czy za tą pierwszą bytnością spotkał się z Willibrordem, jest rzeczą niepewną; kiedy jednakże po śmierci Ratboda 719 r. powtórnie do Fryzji przybył, połączył się z Willibrordem i wspierał go żarliwie w pracy apostolskiej. Odtąd pracowali wspólnie nad nawróceniem Fryzów. Pogańskie świątynie runęły, a na ich miejsce powstawały kościoły i szkoły chrześcjańskie. Willibrord przyciśnięty wiekiem nie czuł już dość siły, by mógł sam dźwigać ciężar biskupiej godności, i dla tego pragnął Bonifacego przybrać na koadjutora; ale ten uchylił się od tej godności, przewidując bystrością swego umysłu, że chrystjanizm w północnych Niemczech dopóty nie będzie ustalonym, dopóki się środkowe Niemcy nie nawrócą. Porzucił więc po trzech latach Fryzję i wrócił dopiero wtedy, kiedy dopełnił wielkiego zadania swego życia, t. j. nawrócenia środkowych Niemiec. Kiedy Bonifacy był zajęty nawracaniem środkowych i południowych Niemiec, umarł Willibrord w Utrechcie 6 Listop. 739 r. Za życia przybrał sobie Willibrord koadjutora, ale na pewno niewiadomo, czy nim był Dadan, którego niektórzy podają jako następcę Willibrorda, czy też ś. Eoban, który później wspólnie z ś. Bonifacym śmierć męczeńską poniósł. Tego ostatniego zatwierdził Bonifacy, jako zarządcę biskupstwa, nie przeznaczając mu jednak stolicy biskupiej w Utrechcie, którą sobie zatrzymał. Po nawróceniu Niemiec, przyszedł ś. Bonifacy z wielu towarzyszami do Fryzów, aby dokonać ich nawrócenia, nad którém od przyścia Wilfrieda już 75 lat pracowano. Dokończył tego dzieła swą śmiercią męczeńską, i Fryzja cała niebawem zamieniła się w kraj chrześcjański. Cf. Setters, Bonifacius der Apostel der Teutschen, nach seinem Leben und Wirken, Mainz 1845. (Seiters). X. F. S.
Fuchs Grzegorz, benedyktyn, ur. 20 Paźdz. 1821 r., od r. 1863 przeor klasztoru Admont, w Styrji, autor dzieł: Geschichte des Benediktiner-Ordens (1856); Kurzgefasste Gesch. des Benedictinerstiftes Admont (2e wyd. Graz 1859); Errichtung der Silbergruben in Sauerbrunn; Gesch. des Gymnasiums zu Judenburg; Die Gründung des Hospitales in Sauerbrun (1855); Die letzten Lebensjahre Ulrichs von Lichtenstein; Der Dom zu Seckau (1856); Historische Rundschau um Judenburg (1857); Gesch. d. Bisthums Seckau (1858); Die ältesten Pfaren in Steiermark (1859); Abt Gottfried von Admont; Abt Irimbert von Admont (1861); Abt Engelbert von Admont (1862); Abt Heinrich II von Admont (Graz 1869).
Ful (פול; 70: φουὰ; Vulg. Phul), król assyryjski, który przybył na pomoc Manahemowi (ob.), królowi izraelskiemu, żeby go utrzymać na tronie. Dotychczas pomniki klinopiśmienne nie pokazują króla assyryjskiego tego nazwiska. Lecz wiadomo, że Belezys, satrapa Babilonji, wspólnie z Arbacesem, satrapą Medji, w r. 789 przed Chr. zburzywszy stolicę Assyrji Niniwę, stał się władcą Assyrji. Po jego śmierci (ok. 747 r.) mo-
