szedł na luteranizm. Żył bezżenny, jakoby ze względu na brata swego Jana, którego chciał mieć następcą po sobie. Dzieci swoje naturalne wymienia w testamencie. Zwłoki jego spoczywają w kaplicy zamkowej w Wittenberdze. (Hägele). N.
Frydolin (ze staroniem. miecz pokoju) św. (6 Marca), pierwszy apostoł Alemanów. Jedyném źródłem wiadomości o tym św. jest starożytna bijografija, ułożona przez Balterusa (Waltera), zakonnika klasztoru Seckingen, założonego przez Frydolina, dedykowana Notkerowi z St. Gallen (zapewne Notkerowi Labeo), przedrukowana przez Bollandystów t. I m. M arca, a lepiej jeszcze przez Mone, w Quellensammlung der badischen Landesgeschichte, 1845. Walter, jak sam zeznaje, korzystał z nierównie dawniejszego pisma, znalezionego w klasztorze Helera, założonym także przez F’a; z braku pargaminu i atramentu pracy tej przepisać nie mógł, ale prawie się jej napamięć wyuczył i to spisał. Podług Rettberga (Kirchengesch. Teutschl.), podanie Waltera jest czysto fikcją legendową i praca jego jedną z legend X wieku, nie mającą w sobie nic pewnego, tém więcej, że opowiada rzeczy niepodobne do prawdy o dalekich podróżach Frydolina, i że o tym apostole nie wspomina ani Grzegorz turoneński, ani Martyrologja Rabana i Notkera. Wszakże, pomimo krytyki Rettberga, nie można zupełnie odmówić opowiadaniu Waltera historycznej wartości. Podług niego Frydolin pochodził ze szlachetnego rodu Irlandji, lub południowej Szkocji, otrzymał dobre wykształcenie, a idąc za natchnieniem Ducha św., zrzekł się dóbr ziemskich, został księdzem i, jako kaznodzieja, przebiegał miasta rodzinnego kraju. Prace jego pomyślnym uwieńczone skutkiem, wkrótce wsławiły jego imię i zjednały mu uwielbienie. Ale gdy spostrzegł, że powoduje nim żądza chwały, postanowił pokonać nieprzyjaciela swej duszy: opuścił więc ojczyznę i udał się do Gallji, aby tam spełniać urząd apostolski. Osiadł w Piktawji (Poitiers), gdzie niegdyś żył ś. Hilary, ów Atanazy zachodu. Klasztor ś. Hilarego od czasu najazdu barbarzyńców (409) zostawał w ruinach, a nawet relikwje tego św. były pod gruzami. Frydolin postanowił odszukać relikwje ś. Hilarego, a kościół odbudować. Gdy długo w tym celu się modlił, otrzymał we śnie zapewnienie od ś. Hilarego, że wkrótce jego święte zamiary ziszczone będą. Jakoż Frydolin mianowany opatem zniszczonego klasztoru, udał się z miejscowym biskupem do króla Klodoweusza i wyjednał u niego fundusz na odbudowanie klasztoru. Podczas pobytu u króla nawrócił wielu pogan, znajdujących się w jego orszaku. Gdy wydobył relikwje i zajął się stawianiem kościoła, objawił mu się powtórnie ś. Hilary i polecił, aby dalszą budową zajęli się dwaj jego synowcowie, sam zaś Frydolin, z częścią znalezionych relikwji, udać się miał do Niemiec. Z płaczem i żalem żegnany Frydolin opuścił Piktawię i przybył nad brzeg Mozelli, gdzie wystawiwszy klasztor pod wezwaniem ś. Hilarego, złożył tam część jego relikwji. Klasztor ten, podług Waltera, nazywał się Helera „juxta Musellae cujusdam fluvii littus situm.“ Bruschius i Bollandyści, a następnie i Mone (l. c.), oraz Rettberg (l. c. t. I p. 514, t. II p. 30) twierdzą, że tą Helerą jest Saint Avoid w depart. Mozelli (między Metz i Sarreguemines), nazywający się dawniej Hilariocum, nie zważając na to, że Saint Avoid leży nad małą rzeczką Rusellą. Mone przypuszcza nawet, że Walter napisał Rusella, a przepisywacz przerobił na Mosella; tego samego zdania jest Rettberg (t. II p. 30 observat.). Lecz
