Królewicze biskupi, Warsz. 1851. Cf. Theiner, Monum. Pol. II 247, 290; Achil. Gennarelli w Burchardi Diarium s. 161, 270.
Fryderyk I Rudobrody (Barbarossa, v. Ahenobarbus, v/ Aenobarbus), cesarz (1152—1190). Jednomyślny wybór Fryderyka I na króla Niemiec dokonany był (5 Marca 1152) przez książąt niemieckich, z tą myślą, że Fryderyk, w którego żyłach płynęła krew zarówno Welfów jak Hohensztaufów, położy koniec sporom i wznowi świetność państwa, zaćmioną pod Konradem III. I w rzeczy samej, gdyby F. zechciał iść drogą dawniejszych wielkich panujących niemieckich, byłby zapewne jednym z największych cesarzów po Karolu W. Młody, 30-letni król (ur. 1121) marzył o wielkiej, całoświatowej monarchji. Usposabiać go do tego zdawały się wielkie przymioty umysłu i ciała, jego doświadczenie, nabyte w radzie wuja (cesarza Konrada III) na dworze konstantynopolitańskim, w niebezpieczeństwach i trudach wyprawy krzyżowej. Nadto, czuł on pełność potężnego życia w narodzie, którego rządy objął. Po koronacji zaraz swojej obiecywał Papieżowi Eugenjuszowi III przekształcić świat cały, jeżeliby tylko dla swego oręża świeckiego miał zawsze pomoc oręża duchownego. Załatwiwszy w Danji spory pomiędzy Waldemarem i Swenonem, przez oddanie ostatniemu korony duńskiej w lennictwo; zjednawszy sobie Henryka Lwa, księcia saskiego, uznaniem praw jego do księstwa bawarskiego i nadaniem mu prawa fundowania i oddawania w lenność bpstw w ziemiach słowiańskich; a potęgą swoją wewnętrzną wzmocniwszy wpływy swoje na wybory biskupów i opatów; zwrócił oko na Włochy, zamyślając o ich przedewszystkiém ujarzmieniu, aby tam zgotować sobie i swojemu rodowi państwo absolutne. Niezgody miast włoskich zdawały mu się bardzo ułatwiać zadanie. Kiedy jeszcze gromadził wojska w Konstancji, miasto Lodi wysłało doń posłów, z narzekaniem na ucisk, doświadczany ze strony Medjolanu, trzymającego stronę Papieża. List Fryderyka, domagający się nagrodzenia zrządzonych krzywd, Medjolańczycy podarli. Rozpoczęła się tedy pierwsza wyprawa rzymska (1154 Paźdz. — 1155 Wrz.). Pokonawszy miasta lombardzkie, przyjął F. w Pawji koronę żelazną, jako akt wstępny do przyjęcia korony świętego Rzymskiego imperium i wyruszył ku Rzymowi. Rzymianie, upojeni zasadami demagogicznemi Arnolda z Brescia, prosili, aby cesarz stanął na czele ruchu republikańskiego. Fryderyk, którego z trudnością można było przywieść do tego, aby, wedle starożytnego zwyczaju, trzymał strzemię Papieżowi Adrjanowi IV w Sutri (gdzie F. stał obozem i dokąd przybył Papież z kardynałami), odrzucił wszystkie propozycje buntowników, wydał Arnolda z Brescia prefektowi miasta, upokorzył Rzymian i 18 Czerwca 1155 r. został koronowany na cesarza. Za swym powrotem do Niemiec nadał Henrykowi Lwu księstwo Bawarskie, z wyjątkiem margrabstwa Austrjackiego, zamienionego na księstwo i oddanego domowi Babenbergów, ściśle połączonych krwią z Hohensztaufami. Wzmocnił swoją potęgę ożenieniem się z Beatryxa, córką Rajnolda III, hr. burgundzkiego, i jego dziedziczką; ukarał surowo naruszycieli pokoju wewnętrznego, bez względu na ich stanowisko; zwyciężył Bolesława Kędzierz., kr. polsk.; dał koronę czeską Władysławowi II. Ale pomimo tych powodzeń rozpoczęły się nieporozumienia ze Stolicą Apost., która żaliła się, że cesarz tamuje swobodę w wyborze biskupów i że nadaje im lenność przed zatwierdzeniem papiezkiém. Coraz więcej pokazywało się też, że Fryderyk, otoczony złymi doradcami, doga-
