Zaremba, oraz cale miasto darowiznę potwierdzili. W r. 1635 otrzymali fran. zezwolenie króla Władysława IV na swoje tu osiedlenie. Nie poprzestając zakonnicy na ofiarach, jakie dotąd otrzymali, w r. 1642 poświęcili kamień węgielny na obszerniejszy kościół, który w lat kilka wystawiono ku czci Wniebow. N. M. P., dawny zaś mały obok niego pozostał. Wymurowano razem i klasztor. W tym królowa Marja Ludwika razem ze swoją świtą przenocowała ostatniego Stycznia 1657 r., a król Jan Kazimierz ostatniego Lutego t. r. jadł obiad i gościł z królową, która zajmowała refektarz, gdy król zajmował celę gwardjańską. W r. 1716 klasztor spłonął i kościół wiele szkody poniósł. Wtedy professor filozofji ks. Józef Biernacki (ob.) dedykował dzieło swoje Aurea clavis Janowi Jerzemu Przebendowskiemu, wielkiemu podskarbiemu królestwa i staroście grabowskiemu, a tak otworzył jego serce dla zakonu, iż wyciągnął dobroczynną ku nim rękę i hojne posypał dary na klasztor. Drugim szczególnym dobroczyńcą był Wojciech Skąpski: za ich wsparciem odbudowano kl. i wyrestaurowano kośc. bardzo pięknie i wspaniale. — Kustodja krakowska obejmowała kl. męz. 8, żeń. 3 (w Krakowie, Starym Sączu i Chęcinach), 1) W Bełchatowie, wsi (następnie miasteczku) w parafji Grocholice, dziś w djec. kaliskiej, Mik. i Zofja z Bykowskich Kowalewscy, miecznikowie sieradzcy, mieli zamiar fundować dominikanów, z wielkiej ku ś. Jackowi pobożności. Gdy jednak ci uważali ofiarowany sobie fundusz za zbyt szczupły, miał się Kowalskiej pokazać w nocy św. Jacek i żądać, aby to raczej oddali franciszkanom. W r. 1617 dali na ten cel wieś Zwierzchów, oraz już wystawione z drzewa kl. i kośc. pod tyt. Nawiedz. N. P. i ś. Jacka. Stan. Rychłowski, chorąży sieradzki, z żoną Anną, wymurował kaplicę N. P., potém inną ś. Franciszka, a w końcu i cały kościół, w r. 1731 poświęcony. Klasztor dawny, ubogi i szczupły, a nadto zrujnowany, rozebrano po wystawieniu murowanego, który od r. 1735 do 1744 stawiano. Fran. zniesieni tu w r. 1864 (Pam. R. M. VI, 56). 2) W Chęcinach fundowani przez kr. Kazimierza W. ok. r. 1368, a różnych doznając losów, w r. 1581 przez różnowierców kośc. i kl. w gruzy prawie zamienione i własność klasztorna zabrana, którą dopiero za Zygmunta III 1603 r. zakonnicy odzyskali. Następnie r. 1605 Stanisław Branicki, miecznik koronny i starosta chęciński, podniósł kośc. i kl., a fundusz pomnożył, iż 17 zakonników utrzymać się mogło. Zniszczyli Szwedzi i Węgrzy tę drugą fundację w r. 1657; lecz hojność dobroczyńców przywróciła ją ok. r. 1668, nie na długo jednak, bo kośc. z kl. opuszczony, w r. 1817 na więzienie przerobiony został (Pam. R. M. VII 97). 3) W Krakowie najpierwszy kl. zbudowano fran. z kościołem Bożego Ciała. Bolesław Wstydl., na prośbę matki swej Grzymisławy, księżniczki ruskiej, sprowadził ich z Pragi czeskiej r. 1232, lubo już w Polsce poprzednio z prac apostolskich znani byli, a r. 1237 do murowanego wprowadził kościoła. Kazimierz W. wystawiwszy kościół Bożego Ciała dla kanoników regularnych r. 1347, prosił o zamianę tytułu kośc. franciszkańskiego, co potém nastąpiło i istnieje pod wezwaniem ś. Franciszka. Wspaniale zbudowany był kościół pierwotny, z wieżą bardzo wysoką, w której dzwon ogromny umieszczono. Wieża ta, osłabiona pożarem, r. 1465 upadła. Kilkakroć pożary niszczyły kośc. i kl., a szczególnie w napadzie Szwedów za Jana Kazim. 1655 r. Odbudowano ze składek kościół w formie krzyża. Do r. 1795 było przy nim sześć wspaniałych kaplic, które za rządu austrja-
