pni przełożeni miejsca prowadzili dalej budowę, którą w r. 1726 poświęcił Prymas Teodor Potocki. W kościele tym spoczywają zwłoki zakonnika Rafała Chylińskiego († 1741), o którego beatyfikację proces prowadzono. Oprócz kościoła jest tu parę kaplic oddzielnych, a między niemi jedna drewniana ś. Antoniego, pierwotna, w czasie budowania nowego kościoła z drzewa r. 1682 na to miejsce przeniesiona; w niej studzienka z wodą źródlaną, której lud w wierze używa na różne choroby. Klasztor murować poczęto dopiero r. 1732, a w 1742 dokończono z ofiar pobożnych (Pam. Rel. Mor. VII. 311). 7) Szrem, lub Śrem, według podania miał mieć kl. franciszkański fundacji Bolesława, księcia wielkopol., ok. r; 1238, który uroczyście przyjęto r. 1270. Pierwotnie stał w Starym Szremie pod tyt. ś. Krzyża, lecz gdy miasto zniszczyli krzyżacy i na inne potém miejsce przeniesione zostało, zakonnicy także się przenieśli, otrzymawszy na to pozwolenie kr. Władysława Jagiełły r. 1426, który prawdopodobnie wystawił im kl. i kośc. pod tyt. ś. Marcina. Nowy ten kl. zgorzał, a z nim wszystkie akta. Zygmunt III wydał nowe przywileje r. 1597 i przyczynił się do budowy. Gdy całą ulicę ś. Marcina żydzi zajęli, fran. zaczęli myśleć o przeniesieniu się w miejsce zwane Ostrów i tam grunta nabywali od r. 1621. Z ofiar dobrowolnych wystawiony kościół murowany, piękny i wielki, został poświęcony 1663 r. pod tyt. Narodz. N. M. P., lubo jeszcze i potém go wykończano. Dawny kościół ś. Marcina w r. 1720 wyrestaurowany, a kl., dotąd drewniany, zaczęto w r. 1732 murować, co jednak zbyt wolno do skutku przyszło, gdyż w r. 1760 był dopiero parter i kilka mieszkań na piętrze. W r. 1785 pożar miasta kośc. i kl. znacznie uszkodził. Łukaszewicz (t. II str. 7) mało o tej fundacji szczegółów podaje. 8) Oborniki nad Wartą, z kośc. ś. Mateusza Ap. i kl. fran., z drzewa oboje, nie wiadomo kiedy się dostały zakonowi; ale dawno to nastąpić musiało, bo uroczyste ich przyjęcie było r. 1292. Podanie twierdzi, że w r. 1341 jakiś książę szczeciński założył tu, lub raczej wyrestaurował kościół i klasztor, lecz wkrótce fundacja ta, razem z miastem, przez nieprzyjaciół spaloną została. Jałmużną dobroczyńców wznowiona, znowu z miastem zgorzała r. 1550. Podźwignięto i teraz z upadku budowę, lecz takową Szwedzi za Jana Kazim. z ziemią zrównali. W r. 1693 Jan Domiechowski swym funduszem, przy spółdziałaniu gwardiana Rafała Grabia, na nowo kośc. i kl. odbudował z drzewa. W r. 1717 wszystko znowu zgorzało, oprócz zakrystji murowanej, w której się nabożeństwo potém odbywało. Jeszcze raz w r. 1723 klasztor, a 1725 kościół odbudowano z drzewa, następnie r. 1768 z cegły, a po zniesieniu zakonu dostał się protestantom (Łukaszewicz 1287). 9) Grabów, zkąd pochodził Antoni Ferdyn. Wilczek, gwardjan kaliski. Ten przedstawił ojcom potrzebę założenia tam domu dla zakonu i na jego prośby przyjęli kapliczkę r. 1626, czyniąc ją zależną od klasztoru kaliskiego. Wkrótce nowe objawiono życzenie na kapitule w Krakowie i Wilczka naznaczono kommissarzem tej sprawy. W skutek starań jego, w r. 1628 od konsystorza djecezji wrocławskiej, do której miejsce to należy, wydano pozwolenie na budowę klasztoru. W r. 1630 zakonnicy place zakupili i w tymże czasie otrzymali kościół N. M. P., który im proboszcz tamtejszy Szymon Boxa Radoszewski dobrowolnie odstąpił, a Karol Ferdynand, królewicz polski, biskup wrocławski i płocki, także starosta grabowski Marcin z Kalinowy
