Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 567.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
556
Franciszkanie w Polsce.

zwierzchnikiem został Wojciech Dębołęski, mąż zdolny i dworak, lecz ten urząd swój i godność w Rzymie zaraz zrezygnował, wiedząc, że mu król Zygmunt III nie sprzyja: na jego więc miejsce ustanowiono kommissarzem Adrjana Bratkowicza z Iłży, który następnie był i prowincjałem. Adrjan, mąż uczony i pobożny, pisał na metafizykę Szkota dość obszerny kommentarz, zachowywany niegdyś między rękopismami bibljoteki krakow.; drukował kazania o 7 słowach na Krzyżu, jakie miał w kaplicy Męki Pańskiej w Krakowie; pozostawił nadto rękopism o wzywania świętych i kilka innych; znany z nauki i zagranicą. On wpływał na stronników Siechy, aby nie opuszczali swego zakonu, lecz mu zaszczyt jednali swą gorliwością i cnotą. W istocie, jeśli kiedy, to wtenczas szczególnie potrzebowali ich franciszk., bo zakon był w rozdwojeniu i nieporządku. Nie mógł podołać obowiązkom swoim następca Bratkowicza, Franciszek Madaliński, w ciągłych zostając sporach z komraissarzem jeneralskim Antonim Ferbesz. Nowy kommissarz Faustus z Bononji dał się więcej jeszcze we znaki zakonnikom, gdy mu się wszystko u naszych nie podobało, nawet nabożeństwo. Prezydując na kapitule w Piotrkowie 1633 r,. widział, jak dwa stronnictwa, wolniejszych zakonników i surowszych, od czasów Siechy jeszcze pochodzących, zgodzić się nie mogły na wybór prowincjała; kommissarz ten chciał im się narzucić: ojcowie jednak, pomnąc na rządy obcych, przystali raczej na Jacka Korniewicza. Następni też prowincjałowie z polaków byli, lubo w klasztorach naszych i włochów jeszcze napotykano. R. 1647 prowincjał Stefan Tarczyn (Tarcinas) pozyskał od kapituły jeneralnej prawo obierania gwardjana krakowskiego przez głosy definitorium, co dotąd do jenerała należało. Tyle ważniejszych wypadków podał ks. Kaz. Biernacki o swoim zakonie, w dziele Speculum Minorum. Prowincjałów 67 wyliczył, między którymi i siebie. Śmiało wskazuje przyczynę nieporządków w zakonie, gdy mówi: „Ingenue fateor per exactum triennalis officii mei tempus, ultra Lycurgi logem, hanc didici regulam: si omnes majores in religione, vel provincia, extarent unicordes, vel eorum identica unanimitate com paginarentur mentes, exemplaritate praeeuntes: facile observantiam regularem reliqua inferiorum sequeretur turba: et ad amussim in ea integra totius coetus conservaretur caterva; prout scite et experte Chrysost. dixit: Exemplaria disparuerunt, propterea juvenes non fiunt admirabiles (str. 290 n. 30). Niestety! taż sama przyczyna podobno i później była główną przeszkodą franciszkanom do podniesienia się i szerszego działania dla dobra Kościoła. Liczba prowincjałów polskich do r. 1853 wynosi 116, biorąc osoby same, nie obiory, gdyż często jeden kilkakroć do urzędu prowincjalskiego bywał powoływany. Papież Urban VIII dla całego zakonu wydał konstytucje, które nasi fran. uważali w wielu punktach za przeciwne zwyczajom miejscowym, dla tego r. 1663 zebrani na kapitułę do Kalisza, wyznaczyli kilku ojców, aby roztrząśli i zbadali, które mianowicie ustawy, w czem i dla jakich powodów nie łatwo dają się w kraju naszym zastosować. Delegaci spełnili zlecony sobie obowiązek, a kapituła, r. 1664 zebrana w Inowrocławiu, ich uwagi rozebrała i zatwierdziła, poczém posłano je na kapitułę jeneralną do Rzymu 1665, z prośbą o zatwierdzenie. Wszystkie prawie, z małym wyjątkiem, przyjęte tam zostały: te zaraz r. 1666 rozesłano po klasztorach dla wiadomości i zachowania. Aby zaś przepisywanie nie wprowadziło pomyłek, na konwokacji w Grabowie 1678 r.