z którego na biskupów przypadało 4,337,000. Było wówczas 770 opactw zakonów męzkich i 317 opactw i prioratów żeńskich; 14,953 klasztorów i 250 komturstw rycerzy św. Jana. Na mocy konkordatu z 1801 rząd mianuje biskupów, którym instytucję kanoniczną daje Papież. Ministerstwo wyznań od czasu do czasu pisze poufnie do biskupów, prosząc ich o listę księży, którzyby im zdali się godni biskupstwa. Lista ta ma główne znaczenie przy nominacjach. Niekiedy prefekci i deputowani używać chcą w tym względzie swoich wpływów: jeżeli jednak przedstawiani przez nich kandydaci nie znajdują się na liście wyżej wzmiankowanej, rząd pyta się biskupów właściwych, ażeby swoje zdanie dali, co do przymiotów owych kandydatów na godność biskupią. Jeżeli zdanie prałatów nie jest jednomyślnie przychylne, protekcji prefekta lub deputowanego rząd zazwyczaj nie uwzględnia. Mianowania od 1830 r. w rzeczy samej przekonywają, że rząd chciał mieć tylko godnych biskupów. Przed 1830 r. listę kandydatów na biskupstwo formował wielki jałmużnik (grand aumonier de France), zniósłszy się ze swymi kolegami biskupami. Po nominacji rządowej nominat udaje się do Paryża na proces informacyjny, prowadzony przez nuncjusza, w którego też ręce składa przysięgę kościelną i wyznanie wiary. Po otrzymaniu tych aktów w Rzymie następuje prekonizacja. Koszta bull opłaca rząd; bulle regestruje rada państwa. Prekonizowany udaje się po raz wtóry do Paryża i składa przysięgę państwową. Na pierwsze urządzenie (frais de premier établissement) otrzymuje każdy biskup 8,000 fr.; meble daje i utrzymuje rząd. Corocznie przegląda się inwentarz i kosztem rządowym zapełniają się uszkodzenia w ruchomościach. W budżecie państwa dawniej na cele kościelne wyznaczona była summa 26—27 miljonów franków, podniesiono ją 1863 r. do 48 miljonów. Na mocy prawa z 25 Maja 1832 r. arcybp pobiera 15,000, biskupi po 10,000, arcbp paryzki pobiera 40,000 fr.; każdy otrzymujący kardynalstwo ma dodawane 10,000 fr. rocznie. Za czasów Napoleona III rząd dążył do zwolnienia węzłów metropolitalnych, ale usiłowania jego rozbiły się o jednomyślną kościelną postawę biskupów. Każdy arcbp ma prawo mieć trzech wikarjuszów jeneralnych, z których każdy pobiera 3,000 fr.; bp może mieć 2 wik. jener., z których każdy ma 2,400 fr. Wikarjusz jen. po 3 latach urzędowania uwolniony od tej służby, jeżeli nie jest kanonikiem katedralnym, pobiera rocznie 1,500 fr. od rządu; może bp i większą ilość wikarjuszów jeneralnych mianować i ich pomocy w zarządzie djecezji używać. Kapituły straciły we Francji to znaczenie, jakie im z ogólnego prawa kanon, przynależy. Są one tam tylko rodzajem honorowej emerytury dla starych, zasłużonych kapłanów. Tytuły prałackie są tylko czysto honorowe. Kanonicy nie stanowią tu żadnego ciała oddzielnego i nie są członkami rady biskupiej. Kapituła djecezalna składa się z 8, metropolitalna z 9 kanoników, pobierających 1,500 fr. Dekanatów we Francji prawnie nie ma. Miejsce dziekana zastępuje probosz kantonalny; skoro jednak każdy proboszcz zostaje w bezpośredniej korrespondencji z kancellarją biskupią, przeto administracyjne znaczenie proboszcza kantonalnego sprowadza się do bardzo małych rozmiarów. Proboszczowie, których mianuje biskup, w skutek artykułów organicznych, dodanych do konkordatu przez konsula, dzielą się na trzy kategorje: proboszczów pierwszej klassy, prob. drugiej
