a po ukończeniu każdej swej pracy zapadał ciężej. Pod koniec 1861 r. musiał zupełnie zaprzestać pisania. Um. 27 Wrz. 1863 r. Nawet gazta Morning Post napisała o nim wówczas: „Nikt nie zaprzeczy, że F. był jednym z najpobożniejszych, najłagodniejszych i najsympatyczniejszych ludzi na świecie.“ Cf. J. E. Bowden (oratorjanin londyński), Vie et lettres du r. p. Fr. W. Faber, traduites et précédées d’une introd. par Philipin de Rivières, Paris 1872, 2 t. N.
Faber Jakób. I. (Fêvre), doktor Sorbony i oficjał arcbpa z Bourges, um. 1716 w Paryżu, znany z polemiki, jaką prowadził z Arnauld’em, Maimbourg’iem i Aleksandrem Natalisem, równie jak ze swego Anti-Journal des assemblies de Sorbonne, gdzie bronił Sorbony pko jezuitom w kwestjach chińskich. Główniejsze prace jego są: Motifs invinciblés pour convainere ceux de la religion p. étendne réformée, Paris 1682; Nouvelle conférence avec un ministre touchant les causes de la séparation des protestants, 1683; książka ta miała wielkie powodzenie. Instructions pour confirmer les nouveaux converlis dans la foi de l’Eglise. N. — 2. F. J. Stapulensis (Jacques Lefèvre d’Étaples), ksiądz, jeden z najznakomitszych uczonych swego czasu, ur. ok. r. 1440 w Étaples pod Boulogue, nad morzem, z rodziców ubogich. Biegły w językach starożytnych, w filozofji i matematyce, był nauczycielem w kollegjum kardynała Lemoine w Paryżu; r. 1507 rzucił tę posadę, a osiadł w klasztorze S.-Gérmain de Prés (gdzie uczeń jego Briçonnet, później bp w Meaux, był opatem) i oddał się studjom biblijnym. Tu opracował Psalterium quincuplex, gallicum, roman., hebr., vetus conciliatum cum brevibus notis (Paris 1509; ib. 1513; Caen 1515) i nowy przykład listów ś. Pawła z kommentarzem (Comment. in eplas s. Pauli cum versione earum duplici: Vulgata et Fabri, quam vocant Intelligentiam, Paris 1512; 1515; Basil. 1527; Paris 1531: Colon, 1531 etc.). Ostatnie dzieło przez sorbonę zostało potępione. Jeszcze ostrzejszą cenzurę ściągnął na siebie wydaniem rozprawy: Disceptatio de S. Maria Magdalena triduo Christi resurgentis et ex tribus una Maria (Paris 1518) i Disceptatio II (ib. 1519), gdzie dowodził, że Marja Magdalena różną jest od grzesznicy, wspomnianej w Luc. 7, 37. i od Marji z Betanji. Około tegoż czasu (1519—21) przeniósł się F. do Meaux, gdzie około Briçonnet’a zebrali się już byli niektórzy duchowni, przejęci nowatorskiemi ideami. F. został (1523) wikarjuszem jeneralnym Briçonnet’a i pracował dalej nad Biblją, w duchu reformatorskim; dla tego prawie wszystkie jego przekłady przez Sorbonę były potępiane, a przez parlament surowo ścigane. Do takich należy przekład Nowego Testamentu, który wychodził najprzód bezimiennie, częściami w Paryżu r. 1523: Les Sainctes Évangiles (w Czerwcu), Lest Epistres de S. Pol, Les Epistres catholiques (w Paździer.), Les Acta des Apostres (teg. mca), l’Apocalypse S. Jehan (w Listop.); potém w całości: Le Nouveau Testament de N. S. J. Chr. nouvellement trad. en fr. (Paris 1524 w Stycz.), zakazany przez parlament (25 Sierp. 1525); z tego przekładu wyjęte Epistres et Evangiles pour les 52 dimanches de l’an, à l’usage du diocèse de Meaux (1523), potępione przez sorbonę (1523) i zakazane wyrokiem parlamentu (28 Sierp. 1825). Z Starego Testamentu przełożył najprzód Psalmy (Paris 1525 czy 1523). Dotąd wszystkie wyroki parlamentu ograniczały się tylko na przytrzymaniu lub paleniu dzieł F’a; opieka króla Franciszka I i siostry jego Małgorzaty de Valois chroniły F’a od gorszych skutków. Lecz gdy r. 1525 Franciszek dostał się w niewolę,
