Zbawiciela (status fundationis); 2. epoka prześladowań i męczenników, od ukamienowania ś. Stefana (status probationis et confirmationis); 3. walka z herezjami, od czasu Pap. Sylwestra, albo Konstantyna W. (status doctrinalis expositions fidei); 4. epoka pustelników, od św. Antoniego i Pawła (status anachoreticae vitae); 5. epoka cenobitów, od Karola W. (status vitae communis, partim zeli severi, partim condescensivi, t. j. takich, co mieli własność doczesną); 6. epoka wznowienia życia ewangelicznego, a koniec życia antychrystusowego, ostateczne nawrócenie żydów i pogan (status iteratae reaedificationis Ecclesiae simul primae); epoka ta w części zaczęła się z św. Franciszkiem, zupełnie jednak rozpoczyna się potępieniem meretricis babylonicae (przez co rozumieć chce Kościół rzymski); 7. wiekuisty sabbat. O ile stan ten należy do tutecznego żywota, jest on prawdziwem, a spokojnem uczestniczeniem w przyszłej świetności, jak gdyby zstąpiło niebieskie Jeruzalem; o ile zaś stan ten należy do życia przyszłego, jest on stanem powszechnego zmartwychwstania i dokonania świata. Pod pierwszym względem rozpoczyna się on z zabiciem tego Antychrysta, który się podawać będzie za Boga i messjasza żydowskiego; pod drugim względem rozpoczyna się dopiero z sądem ostatecznym. W każdej epoce przyjmuje Jan de Oliva dwa punkty wyjścia i uznaje postępowy rozwój, tak chrześcjańskiego jak antychrześcjańskiego pierwiastku, do ostatniej stanowczej chwili, tak, iż każda epoka następująca ma w sobie wszystko złe i dobre epok poprzednich. Szósta epoka chłonie w sobie wszystkie poprzednie: Kościół staje się zupełnie nowy, chrystjanizm uzupełnia się, tylko chwała Boża brzmi wówczas z ust pobożnych, Duch św. objawia się, jako płomień miłości Bożej i jako pełność wszelkiej radości duchowej. Św. Franciszek był zwiastunem tego nowego czasu, czasu Janowego, z jego kierunkiem kontemplacyjnym. Jan de Oliva odwołał kilkakrotnie swoje błędy (1283 i 1292) i przed śmiercią zapewniał, że zupełnie poddaje się wyrokom Stolicy Rzymskiej (Wadding, a. 1297 n. 34). Jan XXII Pap. potępił później wiele zdań wyciągniętych z pism jego. Uczeń jego Ubertinus de Casali napisał za nim apologję, za co 1317 r. do odpowiedzialności przed Papieża był wezwany; wszakże w piśmie swojém: Arbor vitae crucifixae rozwijał tę samą naukę, która wiązała się ściśle z oppozycją spirytualistów. Marzenia Ewangelji wiecznej powtarzają się później w wielu małych sektach protestanckich. (Hergenrother). N.
Ewangeljarz, księga liturgiczna. Dopóki perykopy (ob.) ewangeliczne nie były stale wyznaczonemi, używano w Kościele księgi, w klórej się mieścił całkowity tekst czterech Ewangelji, i tę zwano Evangeliarum v. Evangelistarium; u greków Evangelion. Tę samą nazwę dano później księdze, która mieściła w sobie same perykopy, jakie mają być na każdy dzień czytane. Ewangeljarze takowe przechowywano w skarbcu, lub archiwum kościelnem, albo powierzano do przechowywania lektorowi (cf. a. Ewangelje §. 5). Z nastaniem mszałów (ob.), ewangeljarz osobny stał się potrzebnym tylko przy uroczystej Mszy św., lecz i tu może być zastąpiony mszałem. Dziś po większej części bywają Ewangeljarze tylko w językach ludowych, dla użytku kaznodziejów (popularnie zwane Ewangeliczki). Cf. Binterim, Denkwürdigk. IV 1, 221... X. W. K.
Ewangelicki związek. 1. Sekta w Ameryce Północnej, założona na początku XIX w. przez marzyciela Jerzego Müllera, który koniec świata
