Dado (ob.), który opisał życie E'a (ap. Surium i ap. d’Acheri Spicileg. t. V), zamieścił wyjątki z kazań tego świętego, odznaczające się prostotą i namaszczeniem. Bibłiotheca Patrum maxima (XII 300) ma 16 homilji pod imieniem ś. E'a, które po części są dziełem późniejszych autorów. Do autentycznych dzieł E'a należą: 1) Sermo de certitudine catholicae conversionis (podług innych, conversationis), mowa ta błędnie przypisana św. Augustynowi w benedyktyńskiem wyd. dzieł tego Ojca (t. VI append. str. 265). 2) Epistola ad Desiderium Cadurcensem (ap. Canisii, Antiq. lect. I 646). 3) Akt fundacji opactwa w Solignac, ap. Mabillon. Żywot św. Eligijusza, biskupa nowiomeńskiego, apostoła Flandryey, patrona zgromadzenia złotniczego i t. d.. Opera Francisci Haraei Ultraiectini S. Th. Lic. napisany, do słowa wyjęty, y na polski przetłumaczony R. P. 1678 w Krakowie. Janus du Marchie Sarvaans, Disquisitio de vita et scriptis Eligii, Amstelod. 1859. Ch. Barthélemy, Études historiques etc. sur le VII siècle. Vie de s. Éloi, évêque de Noyon (588—659), par S. Ouen, trad. par Ch. Barthélemy, Paris 1847. (Haas). J.
Eliot (Elliot) Jan, predykant anglikański, zwany przez swoich apostołem Indjan w północnej Ameryce. R. 1646 udał się do Nowej Anglji igłosił między dzikiemi plemionami naukę Chrystusa. R. 1649 parlament zgodził się na utworzenie stowarzyszenia „do szerzenia Ewangelji w Nowej Anglji." Później E. wyjednał mu zatwierdzenie Karola II i nazwę „królewskiego towarzystwa do szerzenia chrześcjaństwa w północnej Ameryce.” Towarzystwo otrzymało także prawo zbierania składek na szkoły dla dzieci Indjan i na zaopatrywanie nowo nawróconych. Robert Boyle był pierwszym jego prezydentem: E. tymczasem gorliwie dalej pracował nad oświecaniem dzikich i 1663 r. wydał przekład Biblji w narzeczu Natików (w Wirginji). R. 1670 liczba nawróconych przez niego dochodziła do 5,000 dusz. Szczodrze posypały się także składki na rzecz towarzystwa. Za przykładem Roberta Boyle, który umierając, zapisał mu znaczną część majątku, poszło wielu znakomitych ludzi. Lecz wzrostowi towarzystwa w Ameryce przeszkadzała wielka liczba osadników angielskich, którzy opuścili kraj rodzinny, w skutek prześladowań doznawanych od episkopalnych. Dopiero r. 1679 biskup londyński uzyskał od króla prawo założenia w Bostonie kościoła, przeznaczonego dla anglikańskiego wyznania, a wkrótce potém i w innych posiadłościach angielskich w Ameryce. Wilhelm III sprzyjał towarzystwu i nadał mu 1701 r. nowe i dobrze obmyślane statuty. Składało się ono wtedy z 90 członków, z najwyższych klas spóle-czeństwa, częścią ze stanu duchownego, częścią ze świeckiego; arcybiskupi i biskup londyński należeli do niego, arcybp kanterburyjski był prezesem towarzystwa. Na mocy zezwolenia królewskiego połączyło się z niém utworzone w 1699 „towarzystwo do szerzenia wiary chrześcjańskiej,” które sobie postawiło za zadanie „wychowywać ubogie dzieci w Anglji podług zasad chrześcjańskich i szerzyć naukę Chrystusa w krajach, zamieszkiwanych przez Anglików.” Zjednoczone w taki sposób towarzystwo wysyłało missjonarzy do wszystkich kolonji angielskich. Wiadomo, jak mizerny rezultat osiągnęło ono pod tym względem, pomimo wielkich wysileń i ogromnych wydatków. E. napisał: Commonwealth or the rising Kingdom of J. Ch., 1652, 2 t. (Fischer). J. N.
Elizeusz, Elisaeus, hebr. Elisza (Bóg jest pomocą), 70 Έλισαιέ, Έλισσαίος (Luc. 4, 27), prorok, św. (14 Czer.), syn Sofata z Abelmehuli
