Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 575.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

(1869 r.) JE. słowem i pismem był prawdziwie Braeceptor Warmiae." Założył towarzystwo historyczne warmińskie, w którćm prezydował i w którego piśmie perjodycznem (.Zeitschrift fiir Geschichte und Alterthumskunde Ermland's, w Brunsbergu), jako też w Monumenta historiae Warmiensis (wydawanych przez toż towarzystwo) swoje prace umieszczał. Osobno wydał żywot Ilozjusza (Der ermlandische Bischof und Cardinal Stanislaus Ho-sius, corziiglich nach seinem kirchl. u. literar. Wirken geschildert, Mainz, u Kirchheim'a, 1854—55, 2 v. in-8 s. XII 402 i XII 571). Z większych zaś prac w wspomnionem Zeitschr. fur Gesch. Erm. zamieszczonych, zasługuje na uwagę żywot Kromera (Zeitschr. t. IV i osobno p. t. Der ermland. Bischof Martin Kromer, ais Schriftsteller, Staatsmann und Kir-ehenfurst, Braunsberg, u Petera, 186 8 in-8 s. 4 7 0) i historją obioru bpów warmińskich (Gesch. der ermland. Bischofswahlen, w Zeitschr. i. II). Wszystkie te pisma, czerpane przeważnie z archiwum djecezji warmińskiej, są bardzo cennemi dla dziejów kościelnych. Żywot Kromera z E'a przerobił, znanemi zkądinąd źródłami polskiemi uzupełnił Cyprjan Walewski (bibljograf, f 25 List. 187 3 r. w Warszawie) i wydał p. t. Marcin Kromer przez C. W. nakładem autora, Warszawa, druk J. Bergera, 18 74 in-8 s. X 220, 100, 14). Cf. Literarischer Handiueiser, Munster 1869 n. 78 i 82. X. W. K. Eichhorn Jan Gottfried, protestant, ur. 16 Paźdz. 1 75 2 roku W DUrenziminern, studja ukończył w Getyndze (1 7 70 —1 7 74), gdzie głównie zajmował się językami starożytnemi; powołany na nauczyciela do gimnazjum w Ohrdruff, niedaleko Goty, 1 7 75 został profesorem języków wschodnich w Jena, ztamtąd przeniósł się do uniwersytetu w Gettyndze, którego był ozdobą do końca życia (f 25 Cz. 182 7 r.). E. pracował nad językami wschodniemi, egzegezą i krytyką Starego i N. Test., tudzież nad niektóremi dziełami historji i literatury. Od 1 7 77 — 1786 wydawał Repertorium fiir biblische u. morgenlandische Literatur (Lipsk, 18 części). W związku z ostatnią pracą powstawały: Allgem. Bibliothek d. bibl. Literatur (ib. 10 t. 1 787—1801) i Urgeschichte (Norymb. 1790—1782, 2 cz,). Między 1780 a 1 783 E. wydawał Einleitung in das A. T. (4-te wyd. w Lipsku, 1823 —1825, 5 t.), a wkrótce potem Einleitung in d. apokryph. Biicher des A. T. (1 795). Razem z kilku specjalistami przystąpił do opracowania Historji sztuk i nauk (Geschichte der Kunste u. Wis-senschaft.), od tak nazwanego ich odrodzenia do końca XVIII wieku. E. wszakże brał udział tylko w I i II t. (Getyng. 1796 — 1799), poczem zajął się przygotowaniem Historji literatury (Literargeschichte), której pierwsza część ukazała się 1 799, a druga 1814 r. R. 1 799 wydrukował pierwszą część swojej Weltgeschichte, później trzy pozostałe części, Sre jej wydanie (1818—1820) obejmuje 4 części w 5 tomach. Oprócz tego napisał Geschichte der drei letzten Jahrhunderte (w Ilanuowerze, 3 wyd. 1817 — 1818). R. 1803 i 1804 wyszedł zbiór jego krytycznych pism (Samml. kril. Schriften, Lipak); 1804 — 1814 Einleitung in das Ar. T. (2ie wyd. w Lipsku 1820 —1827, 5 t.); 1805—1812 Gesch. d. Literatur von ihr. Anfang. b. a. d. neuesten Zeiten (w Getyndze 12 t.). E. posiadał wysokie zdolności krytyczne, niepospolitą uczoność i odznaczał się wielką pracowitością, lecz w swej krytyce hołdował zasadom racjonalistowskim. Sam opowiedział swoje życie w Beyera Allgem. Magazin f. Prediger (2 Bd. 5 St. p. 119 sqq). (Hansie). J. N.