w Memfis rządzić w tym samym czasie, kiedy I i II rządziły w Thinis. Nawet dosyd powszechnie egiptologowie przyjmują, że z dyn. VII i VIII w Memfis panowały współcześnie dyn. IX i X w Herakleopolis; z XIII jednocześnie XIV i XV (Roiiou, Recherches sur la XLV dyn. de Maneth., w Annales de philos. chret., 1859). Co jeżeli tak jest, ogólną cyfrę 3,850 wypadnie zmniejszyć do ok. 2,000 lat, do których gdy dodamy 331 lat, jakie npłynęły od Aleksandra W. do J. Chrystusa, będziemy musieli naznaczyć r. 2330, jako datę założenia państwa Egipskiego i wstąpienia pierwszej dynastji na tron. A że Abraham, który był w Egipcie ok. r. 2120 przed Chr. (więc w 210 lat po założeniu państwa), już w tym czasie znalazł Egipt dobrze uorganizowanym, więc obliczenie powyższe doskonało przypada do chronologji biblijnej, powszechnie przyjętej. Lecz choćbyśmy przyjęli, że owe dynastje panowały kolejno po sobie w jednem królestwie Egipskićm i że przeto panowanie I dynastji zaczyna się r. 4290 przed Chr., jeszcze nie można powiedzieć, że data ta sprzeciwia się chronologji biblijnej. Jeżeli bowiem Abraham przybył do Egiptu ok. r. 2120 przed Chr., jeżeli między Abrahamem a potopem upłynęło lat 1240 (ob. Enc. III 308 n. 3), jeżeli i ta cyfra (1240) nie jest pewną (tamże s. 318), jeżeli wreszcie i o cyfrach Manetona nie można twierdzić, iż się wiernie przechowały, to i o sprzeczności między chronologją biblijną a egipską mowy być nie może. I gdyby egiptologowie zdołali naukowo wykazać, źe zawiązki królestw egipskich sięgają r. 5000 przed Chr., teologowi katolickiemu wolnoby było przyjąć ten rezultat i potop cofnąć do r. GOOO przed Chr., lub wcześniej. Lecz najuczeńsi egiptologowie nie naznaczają tak odległej epoki dla I dynastji Manetona. Jak geologja może o pokładach ziemi twierdzić to tylko, iż jedeu pokład jest wcześniejszym, inny późniejszym względem drugiego, tak i egiptolog o faktach z dziejów egipskich może (lubo nie zawsze) twierdzić, że jeden fakt jest wcześniejszym, iub późniejszym względem drugiego, lecz o dokładnych datach z dawnego państwa Egipskiego dziś jeszcze mowy nie ma (ob. Schenkel, Bibel-Lexicon, dzieło racjonalistów, I 61; cf. Robiou, Etudes, w Rerne des guest. histor. IX 13. z r. 1870 — 71). De Rougć, dyrektor paryzkiego muzeum egipto-logicznego, z początku mniemał, że można jakieś pewne daty naznaczyć pierwszym dynastjom (ob. jego artykuły w Annales de philos. chret. 184 6 — 4 7), lecz w dwa lata potem wyznaje (Notice sur les monuments egypt., Paris 1849, 2-gie wyd. 1855 s. 23): „Nie mamy żadnego racjonalnego środka do oznaczenia wieku piramid." Tenże egiptolog w prelekcjach swoich z r. 186 5 szczegółowo wykazuje, że poczynając od 18-tej dopiero dynastji, aż do 25-ej można w przybliżeniu, i to niestanowczo, mówić o datach historji egipskiej (ob. Revue de [instruction publiąue, 1865 i 1866). Dziś tylko niektórzy egiptologowie początek I dynastji odnoszą do 5702 lub 4455 r. przed Chr., inni do daty późniejszej: Lauth (Die geschichtlichen Ergebnisse der Aegyptologie, Mftnchen 1 86 9) do roku 4 157, Lepsius (Chronologie der Aegypt., Berlin 1848) do roku 389 2, Bunsen (Aegyptens Stelle III 6) do r. 3623. Dwie te ostatnie daty naj-powszechniej są przyjmowane. Nawet mało jest nadziei, żeby można kiedyś dojść do pewności w tym względzie. Przyczyną tego jest, że dawniejsi Egipcjanie nie mieli ery; najwyżej, jeśli liczyli lata panowania każdego króla osobno, lecz nigdy im nie przyszło na myśl, aby fakty liczyć odnośnie do jakiegoś ważniejszego wypadku. Dopiero poczynając od w. VII
