a U. Dacier rćlatice a Calphabet des hierogl. Paris 1822). Jak już nadmieniliśmy, początek dat kamień rozetański, do którego przybył drugi pomnik, znaleziony na wyspie Phitae, a mający na sobie po grecku i hieroglifami wypisane imię Kleopatry. Potrzeba było tylko natrafić, która grupa hieroglifów na kamieniu rozet, odpowiada greckiemu Plolemaios. Bez długiego domyślania się, odrazu wpadła w oko grupa znaków w podłużnej obwódce. To kazało się domyślać, źe w obwódce tej mieści się imię królewskie. Wątpliwość, od której ręki zacząć czytanie, rozstrzygnęła podstawa figur zwierzęcych, głowami zwróconych ku prawej ręce; należało więc próbować czytanie od prawej ręki ku lewej. Tym sposobem odkryto litery: l) P, 2) T, s) 0, 4) L, 6) M, 6) samogłoska A, którą, podobnie jek hebrajskie {<{, można czytać: /', e, ai, i t. p., 7) S. W nazwisku Kleopatry potrzeba było tylko sprawdzić, czy odkryte w Ptolemeusza nazwisku litery dadzą się tu zastosować. Rzeczywiście na drugiem miejscu (L), na 4 (O) i na o (P) stały te samo znaki, które w nazwisku Ptolemeusza znaczyły L, 0, P. Prosty ztąd wniosek, że inne w tej obwódce hieroglify znaczą litery: K, E, A, li. Z tego i z dalszych prób pokazało się, że pismo hieroglificzne ma swój alfabet, czyli znaki fonetyczne, i te służyły do wyrażenia nazwisk osób, miejscowości, godności i t. p., a wszystkie rodzaje form grammatycznych, jako też przysłówki, przyimki, zaimki (w hebrajskim praefiza, sufji.va) doskonale za pomocą owych znaków rozpoznać można. Znakami fonetycznemi są np. obrazy: węża pełzającego — dźwięk /, hebr. 1 (suffixum) i oznacza zaimek osoby S liczby pojed. (oh); nad tymże wężem prowadzona linja, kilkakrotnie złamana znaczy jemu. Dwa berła ku sobie zwrócone, lub przez skrócenie, linja prosta dwa razy przecięta (——■——), znaczy suflisum •«. (ona), a jeżeli nad temi berłami poprowadzi się linję łamaną, taką samą, jak poprzednio nad wężem, te dwa znaki — jej. Trzy linijki obok siebie postawione (III), lub jedna nad drugą ; , znaczą końcówkę liczby mnogiej. Niektóre znaki są czysto olcreilnemi, t. j. wskazują, do czego odnosi się następujący hieroglif. Tak np. obwódka znaczy, że w niej jest imię królewskie; przy imionach zwykłych ludzi malowano w profilu siedzącą postać mężczyzny, lub niewiasty; w nazwiskach miejscowości dodawano skrócenie, oznaczające plan miasta Obraz słońca znaczył syllabę re; lecz ten sam znak postawiony przy obrazku gałęzi palmowej (egip. rompe, rok i gałąź palmy) nie czytał się wcale, tylko determinował, że wyraz rompe trzeba brać w znaczeniu roku, a nie gałęzi palmowej; tym sposobem grupa znaków: obrazek gałęzi palmowej, znak (A) (f) i ) linijek, czytała się renpet IX (w roku IX). Nie same dźwięki fonetyczne wyrażały się obrazami (obraz węża pełzającego — f.; dwa berła ku sobie zwrócone — lecz i całe nazwy przedmiotów pod zmysły podpadających: np. malowano słońce z promieniami, piramidę, dom i t. p., i takie obrazki wyrażały całą ideę (znaki ideograjiczne) słońca, piramidy, domu i t. p. Firmament niebieski wyrażał się następującym obrazkiem j- • • gdzie było tło niebieskie, a gwiazdy jasnym kolorem oznaczone. Do takich obrazków (znaków ideograficznycb) dodawano fonetyczne, np. grupa taka w obwódce: obrazek ptaka ibisa (egip. 'lout, imię symboliczne Hermesa), dalej znak fonetyczny — literze m. następnie dwa berła ku sobie zwrócone (litera '), to wszystko znaczy Toutme, czyli Tcutmosia, imię jednego z królów egipskich. Niektóre więc grupy hieroglifów są po prostu rebusami, gdzie
