człowiek posiada własności, przynależne naturze samego Boga, ztąd uczestniczy on w dziełach Bożych, z Bogiem razem stworzył niebo i ziemię, jest twórcą Słowa odwiecznego, a Bóg bez niego nie mógłby być Stworzycielem; Bóg prawdziwie jest czczony przez tych tylko, którzy nie dążą ani do pożytku, ani do czci, ani do wewnętrznej pobożności, ani do świętości lub nagrody, ani do królestwa niebieskiego, lecz tego wszystkiego i wszystkiego co ich jest się wyrzekają; ponieważ Bóg pod pewnym względem chciał, abym zgrzeszył, przeto ja nie chciałem, abym nie zgrzeszył, i to prawdziwą jest pokutą i t. d. Te błędy rozszerzał E. w dziełach swoich, pisanych w języku niemieckim, którego on pierwszy używał do metafizyki i teologji. E. przed śmiercią (która musiała nastąpić przed 1329 r.) wyrzekł się tych błędów i dzieła swoje poddał sądowi Stolicy Apost. Tritbemius wylicza wiele pism E'a. Mikołaj Kuza podaje, że E. pisał kom-mentarze na wiele ksiąg Pisma Św., wiele kazań i rozpraw, ale wiele prac jego zaginęło; co z nich pozostało (a w tem jeszcze nie wszystko na pewne jego) wydał Fr. Pfeiffer w dziele swojćm o mistykach XIV w. (Deutsche Mystiker). Cf. Echard, Script. ord. praed. t. 1 507; Alex. Nat. Hist. Eccl. ad saec. 14 c. S art. 12; Fleury, Hist. eccl. ad a. 1 3 29; Schmidt, M. Eckhart w Theol. Studien u. Krit. Ullmana z 183 9 r.; Martensen, Meister E., Hamb. 184 2; Jos. Pach, Meister E., der Vater der deutschen Specu-lation, Wien 1864; R. Heidrich, Das theol. System des M. Eckhardt. Progr. Posen 1 8 64; Slockl, Lehrb. d. Gesch. d. Phil. 18 70 p. 49 3 (SchrOdt). J. jV. Eckhart (v. Eckard, łac. Eccardus) Jan Jerzy von, ur. 7 Wrz. 1 6 74 w Duingen, w księstwie Brunszwickićm, z rodziców wyznania lu-terskiego, przyjaciel Leibnitz'a i jego pomocnik w wydawnictwie dawnych pomników historycznych. R. 1 69 7 hrabia Flemming, udając się do Polski, w poselstwie od Fryderyka Augusta, podówczas elektora saskiego, wziął z sobą E'a za sekretarza. Po powrocie, E. za wpływem Leibnitz'a otrzymał posadę profesora historji przy uniwersytecie w Helmstadt, a wkrótce potćm ożenił się. Na utrzymanie rodziny posada w Helmstadt nie wystarczała; E. postarał się o inną korzystniejszą w Hanowerze. Nie długo jednak i tę porzucił, sprzedał swoje książki i rękopismy, z zebranych pie-niedzy zaspokoił wierzycieli, resztę oddał żonie i dzieciom, sam zaś udał sie do Kolonji, zamieszkał czasowo u jezuitów i złożył wyznanie wiary katolickiej na początku Stycz. 1 7 24 r. Ponieważ krok ten pozbawił go wszelkiego utrzymania, Papież polecił legatowi swemu w Niemczech wystarać się o miejsce odpowiednie dla E., w skutek czego E. otrzymał w Wttrzburgu urząd historjografa biskupiego i nadzór nad tamecznćm archiwum i bibljoteką. Cesarz nadal mu szlachectwo. E. -f- 1 730 r. Ważniejsze jego publikacje są: Leges Francorum salicae et Ripuariorum cum additionibus regum et imperator., Frankf. 1 7 20; Origines Habsburgo-Au-striacae, Lipsk 1721; Historia genealogica principum Saxoniae, ib. 1 7 22; Commentarii de rebus Franciae orientalis sive germanicae et episcopatus wir-ceburgensis usgue ad Ilenrici Aucupis tempora, Wirceb. 1729, 2 v. f.; Corpus historicum medii aeti, sive scriptores res in orbe universo, praecipue in Germania a temporibus maxime Caroli M. usgue ad finem saec. XV ge-stas enarrantes aut illustrantes, Lipsk 1723 2 v. f., 2-e wyd. Frankf. 1 743; Veterum monumentor. guaternio, Lipsk 1 7 20. Ob. Riiss, Die Con-vertiten, IX 385. X. W. A".
