padki, zaszłe w Palestynie, jeszcze więcej ścieśniły węzły, łączące chrześcjan różnego pochodzenia, i jeszcze wyraźniejszy charakter sekciarski faryzeuszow8kim judaistom nadały. Prokurator Gessius Florus umyślnie wywołał zaburzenia między żydami, aby tym sposobem znaleść pozór do usprawiedliwienia okrutnych rządów swoich. Podniecani przez niego żydzi wzięli się do broni. Kiedy wojska oblężnicze otoczyły nieszczęśliwe miasto, chrześcjanie, pomni przepowiedni o okropnościach spustoszenia, wyszli prawie wszyscy i przenieśli się do Pełli, Perei, Dekapolis i Syrji (68 r. po Ch.Euseb.Hist. eccl. III b.Epiphan. Haeres. 29, 7, i De mens. c. 15). Do nowych siedzib ponieśli oni z sobą niezgodę i faryzeuszowscy judaiści, połączywszy się z żydowskimi esseńczykami, utworzyli tak nazwaną ebje-nicką sektę. Ebjonitami, t. j. „ubogimi," prawdopodobnie nazy- wali się wszyscy chrześcjanie, zmuszeni do opuszczenia Jerozolimy, z powodu ubóstwa apostolskiego, które podług Dz. Ap. 2, 44 i 45 wyznawali. Nazwisko to wszakże wyłącznie sobie przyswajali judaiści i zamienili w heretycką oznakę, co pierwotnie było zaszczytnym przydomkiem wszystkich chrześcjan. Że takie objaśnienie nazwiska ebjonitów jest słuszne, pozwala przypuszczać Epifanjusz (Haer. 30, 17); jakkolwiek, idąc za legendą, mówi on o jakimś Ebjonie, założycielu sekty, i podaje o nim bajeczne szczegóły (Haer. 30, 1, 2 sq.). Orygenes utrzymywał bezzasadnie, że judaistów nazywano ebjonistami albo z powodu obstawania za ubogiem prawem, albo też dla tego, że nędzne mieli pojęcie o Chrystusie (że nie jest on wyższym od Mojżesza). Philocal. I 17. Cf. Euseb. Hist. eccl. III 2T. I podobnie jak za czasów św. Pawła dwa były rodzaje judaistów: faryzeuszowscy i teozoficzni, tak później między heretyckimi ebjonitami te same powtórzyły się różnice, lecz głównie uwagę uczonych zwracali na siebie teozoficzni ebjonici. Podług św. Epifanjusza (Haer. 30, 3 i 19, l) Elicaj, fałszywy prorok sampsejczyków, ossenów i elkezejczyków, przystał do ebjonistów za czasów Trajana i zaprowadził błędne teozoficzne doktryny. Prawdopodobnie z Elzajem tak samo się rzecz ma, jak z mniemanym Ebjonem: z nazwiska stronnictwa Epifanjusz zrobił nazwisko osoby. Wątpliwości wszelkie pod tym względem dadzą się usunąć w następujący sposób (Credner, EssiŁer u. Ebioniten, w Wiener Zschrift fttr d. Wiss. Theol. 182 7, zesz. 2, 3, i Beitrage zur Einleitung, t. I). Starożydowska sekta esseńczyków miała, jak wiadomo, cztery klassy czyli stopnie i prawdopodobnie przytoczone przez Epifanjusza nazwiska ossenów, sampsejczyków i elkezejczyków, były nazwiskami trzech wyższych klas żydowskich esseńczyków. Osseni są to fj? synowie siły, Y.ipispot, wypróbowani, którzy dopiero po odbytym nowicjacie do tej klasy wstępowali. Cf. Josephu.s FI. De bello jud. 2, 8, 7. Sampsejczyków Epifanjusz nazywa synami słońca, śp(irjVS0ÓVTaL 'II).iav.ot (Haer. 5 3, 2), nazwisko to jest zupełnie odpowiednie, gdyż kult esseńczyków w pewnym związku ze słońcem pozostawał. Najwyższą klasę, gdzie przechowywano tajemnicze nauki, stanowili elkezejczycy, '[jj Tlli synowie tajemniczej siły. Od tej właśnie klasy, albo od jednego z jej wyznawców, Eknja Epifanjuszowego, część ebjonitów przyjęła pewien rodzaj gnozy, czyli tajemniczej teozofji, którą podała w głośnych później pseudo-klementyńskich homiljach (ob. Klemens I). Z pseudo-klementyńskimi ebjonitami tak wielkie mają podobieństwo ebjonici opisani przez Epifanjusza, iż niepodobna oprzeć się wnioskowi, że była to taż sama sekta, i że ebjonici IV i V wieku byli
