Tym sposobem już za czasów apostolskich spotykamy dwa rodzaje judeo-chrześcjan: mniej i więcej surowych w zachowywaniu Starego Zakonu. Pierwsi (nazywani przez nowszych historyków niemieckich, upatrujących niesłusznie jakiś antagonizm pomiędzy św. Piotrem a św. Pawiem, petry-nami), trzymali się sami prawa Mojżeszowego, lecz nie uważali go za konieczne do zbawienia i innym jako obowiązku nie nakładali. Od nich odmienni byli judaiici. Ostatni nietylko wykonywali przepisy Starego Zakonu po przyjęciu chrześcjaństwa, lecz głosili, źe od tego zbawienie zależy i że wszyscy bez różnicy chrześcjanie prawu Mojżesza ulegać powinni. Uważali też oni Apostoła Pawła, z powodu jego nauki o wolności chrześcjańskiej, za fałszywego i niebezpiecznego nauczyciela, kiedy przeciwnie pierwszy rodzaj judeo-cbrześcjan miał go za prawdziwego Apostoła (Gal. 2, 7. 8). Dalszą i wielce ważną konsekwencją judaistycznej zasady było kacerskie pojmowanie Zbawiciela. Ponieważ dla judaistów Ewangelja takie samo co Stary Zakon miała znaczenie, wypadało ztąd, że i Chrystus w ich przekonaniu nie był wyższym od Mojżesza, oraz proroków. Wierzyli więc w Chrystusa, jako Messjasza, lecz całkowita idea Boga-człowie-ka sprzeciwiała się zasadniczej ich nauce o obowiązującej sile prawa Mojżeszowego. Judaiści wnoszą nieporozumienia do pierwszego kościoła chrze-ścjańskiego, z dawnych pogan powstałego w Antjochji około £>o-go roku. Później spotykamy ich w Galacji i Koryncie; licznie zamieszkiwali oni także w Jerozolimie (Gal. 2, 12). Niektórzy judaiści połączyli z swoim systematem teozoliczno-ascetyczne doktryny, przejęte z pogańskich religji wschodu, i utworzyli trzeci rodzaj judeo-chrześcjan, który nazwiemy teczo-ficznymi judaistami. Dla odróżnienia od ostatnich, możnaby stronników judaizmu drugiego rodzaju nazwać faryzeuszowskimi judaistami. Głównemi punktami owej teozofji (I Tym. 6, 20. Kolos. 2, 8), podobnie jak później u gnostyków, były: dualizm (ztąd ich wstręt do materji; Kolos. 2, 21. I Tym. 4, 3 — 6. Tit. 1, 14. la) i tmanacja (ztąd ich genealogje i ange-lologje, Kolos. 2, 18. Tit. 3, 9. I Tym. 1, 4). Że byli oni zaś istotnie judaistami, okaznje się z Kolos. 2, 8. u. 16. 17. Tit. 1, 14. I Tym. 1, 7 sqq. Widzimy ich- za czasów apostolskich w Kolossie, w Efezie i na Krecie. Przeciwko zamieszkałym w Kolossie skierowany jest list do Kollosseń-czyków, przeciwko pozostałym listy pasterskie (Petr., Joan.etc.). Baur fałszywie podawał w wątpliwość podobieństwo „heretyków," o których jest mowa w listach pasterskich, z kolosseńskimi sekciarzami, i bezzasadnie brał pierwszych za marcjonitów. Cf.Rolkę, Anfange d. christ. Kirche, 1.1 p. 320. Siedzibą więc teozoficznych judaistów była Azja Mniejsza i sąsiednie wyspy. W Jerozolimie zaś zgodnie obok siebie mieszkali judeo-chrześcjanie dwóch pierwszych rodzajów, dopóki żył św. Jakób, który świętością i wielką powagą osobistą trzymał na wodzy separacyjne i heretyckie dążenia. Po śmierci św. Jakóba każde z dwóch stronnictw religijnych usiłowało swego kandydata do godności biskupa wynieść. Prawowierni byli za Symeonem, judaiści zaś za Tebutysem (Thebuthis). Pierwsi wzięli górę i Symeon został biskupem, lecz judaiści nie chcieli go uznać i tym sposobem powstało pierwsze odszczepieństwo. To ma na myśli Hegesippus, mówiąc w Euseb.. Hist. eccl. lib. IV c. 22: „dotąd Kościół był w stanie dziewictwa, lecz Tebutys szpecić go zaczął." W skutek tego prawowierni chrześcjanie żydowscy coraz wyraźniej pojmowali różnice, dzielące ich od innych judaistów, i zbliżali się do reszty chrześcjan. Wkrótce potem wy-
