upominali do spełnienia obowiązku dawania dz., jeśli tego zaniechają, mimo nastręczającej się sposobności, są suspendowani od kaznodziejstwa, dopókąd nie zadosyć uczynią wezwaniu, jeśli łatwo mogą, a mówiący kazania w tej cenzurze wpadają w klątwę. Innych jeszcze wiele przepisów szczegółowych w przedmiocie dz. znaleść można w dziełach kano-nistów, gdzie razem wskazane są ustawy prawne, na których się opierają.—X. Na zamiany dz. pozwala Stolica Apost., można zatem według umowy brać za nie oznaczoną summę pieniężną, lub rolę, co też wcześnie po wielu miejscach nastąpiło. W niektórych znowu krajach dz. zniesione zostały i wyszły z użycia. We Francji usunięto je onej pamiętnej nocy 4 Sierpn. 17 89 r., a potem przez konkordat z r. 1801, lubo nie wprost, lecz w ten sposób, iż art. 14 orzeka, jako rząd bierze na siebie uposażenie i utrzymanie duchowieństwa, lud od tego obowiązku zwalniając. Zmieniły się z tego powodu prawne skutki dz., na które jak się dziś zapatrują tamtejsi uczeni, poświadczyć może zdanie Fr. Maupied, kan. remeńsk., w dziele Juris canon. univ. compend. (ed. Migue 1861, I str. 1544 n. VII): „In Galiis, jure civili a revolutione 1 7 93 introducto, interdicitur jus proprie dictum decimandi; haec inter-dictio utpote manifeste injusta non obligat, nec fideles ab obligatione decimas necessarias ministris Ecclae solvendi liberat. Relictum est ta-men in quibusdam Galliarum provinciis jus ex consuetudine quaestas va-rias apud parochianos faciendi. Jus istud locum juris decimandi tenet; ideoą. ad quaestas solvendas sicut et decimas potest epus parochianos compellere etiam per censuras et excommunicationem, contra omnes qui eas subtrahunt, aut impediunt. Ubi illae quaestae sicut et decimae ne-cessariae sunt ad honestam rainistrorum Ecclae sustentationem, illas sol-vere ex justitia et in conscientia tenentur parochiani. Ideoq. ad solu-tionem compelli possunt ab eppo." Dodać w końcu należy, iż i w innych krajach rygor dawnego prawa co do dz. złagodzony został, dla tego wiele z przytoczonych powyżej przepisów tylko historyczne ma znaczenie.—XI. Na wschodzie sposób utrzymania duchowieństwa za pomocą dz. nie został zaprowadzony, lubo i tam niejakie ich ślady napotykamy. Naprzód mówiono z nieśmiałością, jako o daninie z ziemiopłodów, unikając nazwiska dz., chociaż takowe już w Piśmie św. było utarte. Orygenes (Hom. 11) wspomina o dz. dawanych kościołowi aleksandryjskiemu, a św. Jan Chryzostom w IV wieku popiera je (Hom. III in Ep. ad Ephes.); mimo to, gly duchowieństwo z innych źródeł czerpało środki utrzymania się, dz. nie stały się powszechnemi, owszćm poszły w niepamięć i zaniedbanie, gdy ces. Justynian w VI wieku zabronił zmuszać do ich dawania (Cod. de Episc. et Cler. lex 39). W księdze Gracjana najmniejszej nie ma wzmianki o dz. w Grecji. Gdy jednak za Pap. Innocentego III lacinnicy zajęli Konstantynopol, księża łacińscy, choć przy oporze greków, żądali dz., powołując się na dawny zwyczaj tej ziemi, tudzież na inne dowody. W napadach Michała Paleologa, czynionych celem odzyskania Konstantynopola, wymogli nawet kapłani łacińscy na swoich parafjanach obietnicę dziesięcin. Mimo to jednak nie zawsze wiernie spełniano wymuszone zobowiązanie, a gdy tam łacińscy kapłani nie mieli innego uposażenia nad dz. i te ich często nie dochodziły, bo właściciele ziemi obrządku rzymskiego wydzierżawiali zwykle swe role grekom, którzy dz. dawać nie chcieli, przeto Innocenty III Pap. zabro-
