ctwa dziekana i dwóch plebanów tego dekanatu, w którym mieszka. Do poznania stanu duchowieństwa i ludu pomocne im były wizyty, które odbywać mieli obowiązek. Przepis tego znajdujmy dopiero na synodzie prowincjonal. kaliskim r. 135 7, ale w słowach jawnie okazujących, że to prawo nie było wtedy nowem. Powtórzył je Mik. Trąba w swych konstytucjach, tit. de officio arehidiaooni, zakazując za nieodbytą wizytę brać tak zwaną prokurację, czyli wynagrodzenie kosztów podróży. Wszystkie przepisy o wizytach, wydane dla archidjakonów, stosowały się i do dziekanów. Tyle w synodach naszych znajdujemy pobieżnych wzmianek o obowiązkach dziekańskich, któremi one prawie nie zajmują się, więcej licząc na archidjakonów, o których rozwodzą się dość szeroko. Nic więc dziwnego, że na początku XVI w. w niektórych djecezjach zupełnie zaniedbano tg instytucjg, i dopiero z nastaniem reformacji Lutra należycie oceniono pożytki, jakie Kościołowi przynieść może urząd dziekański, sprawowany przez gorliwego kapłana. Zaczęto więc stanowić dziekanów i wskazywać im obowiązki, którym już bardzo szerokie zakreślono koło. Synod prow. r. 1561 polecił bpom wybrać dziekanów, jeśli dotąd jeszcze ich gdzie nie było, i pomnożyć ich liczbę, gdy tego okaże sig potrzeba. Odtąd niknie powaga archidjakonów, a nawet okazują sig oni mniej potrzebnymi, więc poprzestają na samej tylko godności i prałackićm stallum. Od początku w. XVI tak liczne są przepisy o dziekanach, iż nie było synodu, któryby ich zupełnie pominął, lub przepomniał dorzucić jaką praktyczną uwagg, czy dobrą radg, dotyczącą dziekańskiego urzędu i jego obowiązków, które tu streścimy. 1. Dziekana wybiera bp łącznie z ar-chidjakonem, bo ma być pomocnikiem obudwóch (synod prow. 1634 i żmudź. 1639). 2. Przysięga na wierne spełnianie swych obowiązków, że w donoszeniu bpwi nadużyć i występków kapłanów nie będzie powodował się nienawiścią, że z majątku po zmarłych nic sobie nie przywłaszczy, aai ich testamentów nie zniszczy, że kościoły wizytować, kongregacje odprawiać, nad obyczajami duchowieństwa czuwać będzie i t. p. (wileń. 1717, płoc. 1 733, poznań. 1 738, chełmiń. 1 745). 3. Pełni obowiązki świadka synodalnego, na co oidzielną przysięgę złożyć powinien (Reform, gener., włocł. 1634, żmudź. 1752). 4. Od przyjęcia tych obowiązków nikomu nie wolno się usuwać, pod karą czterech grzywien srebra na szpital parafjalny (Ref. gener.). 5. Dziekan powinien znać swój dekanat, jego granice, 'liczbę kościołów, położenie ich, tytuł, ile wsi i jakie należą do każdej parafji (włocł. 15 86), jacy księża niemi rządzą i jakie ich życie, oraz obyczaje ludu (pastorał. Maciejów., syn. warm. 1610, lwow. 1765). 6. Raz, lub dwa razy do roku z duchowieństwem odbywa kongregacje dekanaine (ob.), o których w synodach naszych mamy obszerne i bardzo praktyczne przepisy. 7. Również raz na rok powinni wizytować kościoły swego dekanatu, i akta wizyty władzy djecezjalnej przesłać, o czćm synody podają szczegółowe reguły. 8. Do nich należy czuwać nad obyczajami i prowadzeniem się duchownych: posłyszawszy o którym z nich co złego, powinni zjechać niespodzianie, by naocznie o prawdzie przekonać się i winnego upomnieć (płoc. 1 733). 9. Dopilnują, aby przepisy prawa kościelnego były wykonane; ztąd zwracać mają uwagę, czy duchowni noszą suknię duchowną i ton-surę, czy mieszkają przy swych kościołach, czy sakramentu św. ludowi udzielają, czy chorym spieszą z pomocą religijną, czy miewają kazania
