Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 435.jpeg

słość mogła być dokładnie zrozumianą. Jeśli przeszkodami temi są pokrewieństwo lub powinowactwo, mianowicie w bliższych stopniach, podający wyraźnie wskazać powinien nietylko stopień i linję, ale nadto wymienić, jakim sposobem powstało w tym stopniu pokrewieństwo, lub powinowactwo. Potem winien wykazać wszystkie przyczyny, które skłaniają narzeczonych do proszenia o dyspensę. Wyliczenie przyczyn winno być kategoryczne, krótkie, a jasne, iżby wątpliwości żadnej miejsca nie pozostawiało. Jeżeli narzeczeni są ubogimi i dyspensa ma im być in forma pauperum udzielona, należy o tem uczynić wzmiankę i polecić ich ubóstwo miłosierdziu Ojca św. Nie każde jednak podanie rychły otrzymuje skutek, niektóre bywają albo całkowicie odrzucane i pozostawiane bez odpoodpowiedzi, albo też doznają zwłoki. Pochodzi to z przyczyn rozmaitych, jako to: l. że tego rodzaju interesa nie załatwiają się we wszystkich epokach roku. Nie ekspedjują dyspens przez dwa miesiące w jesieni i biura wtedy są zamknięte; nigdy nie ekspedjują ich w niedzielę; podobnież zawieszona bywa ta czynność przez trzy tygodnie na święta Bożego Narodzenia, przez trzy tygodnie w karnawale, przez dwa tygodnie na uroczystość św. Piotra, w dnie te, w które Papież udaje się na nabożeństwo zwane capella papale, pod czas innych religijnych ceremonji, a nawet w święta zniesione (suppressa). 2. Że często prośby do Stolicy Apost. zaniesione nie mają formalności zwykle używanych, np. nie ma wymienionych przyczyn kanonicznych, albo wątpliwie są przedstawione, brak potrzebnych dowodów i t. p. 3. Że: nie przesłano przy podaniu taksy, czyli komponendy, t. j. pewnej opłaty, która zwykła być składaną za każdą dyspensę, w kwocie najmniej 20 franków (5 rs.) wynoszącej, a podanie nie zostało napisane pro forma pauperum, t. j. nie uczyniono wzmianki o ubóstwie interesantów i nie polecono ich miłosierdziu Stolicy św. 4. Że co do niektórych dyspens posiedzenia odbywają się raz na tydzień, jeżeli przeto prośba przyjdzie w dniu posiedzenia, przez cały tydzień czekać musi na przedstawienie.—9. Taksa, inaczej componenda zwana, jest to oplata, którą podający prośbę interesanci składać powinni zaraz przy wniesieniu podania, mianowicie, gdy dyspensa ma być in foro externo wydana. Dochód z komponendy używany jest na wydatki kancelaryjne, opłatę piszących brewe i przykładających pieczęcie, którzy innej zapłaty nie pobierają, na wydatki korespondencji, a reszta, jaka z opłat za dyspensy małżeńskie pozostaje, z rozkazu Papieża Innocentego X dnia 1 Listop. 1645 r. wydanego, składaną być winna w banku pobożnym (mons pietatis) i nie inaczej, jak za wyraźnem upoważnieniem Papieża, ztamtąd ma być podnoszoną na cele pobożne, jakie sam Papież wskaże, a najczęściej na wsparcie missji. Kto jest prawdziwie ubogim, otrzymuje dyspensę bez opłaty, czyli in forma pauptrum. Potrzeba jednak, aby, jeżeli sam od siebie prośbę zanosi, dołączył świadectwo ubóstwa przez biskupa wydane, a jeżeli udaje się za pośrednictwem biskupa, aby tenże w liście swoim uczynił wzmiankę o ubóstwie interesanta. Za ubogich uważani być winni ci, którzy nie posiadają majątku i żyją z pracy rąk swoich, albo jeśli co posiadają, to tak mało, żeby im nie wystarczyło na utrzymanie życia bez własnej pracy dłużej nad dwa miesiące. Wprawdzie sobór trydencki zastrzega (ses. 2 5 c. 18 de Ref.), aby dyspensy gratis były udzielane, lecz to odnosi do dyspensującego, że ten z władzy dyspensowania, jaką posiada, żadnej korzyści odnosić nie może. X. A. S.